100 jaar Eindhoven 1920-2020 stadsdeel Gestel

Een mooie gelegenheid om eens terug te kijken naar de voormalige gemeentes Gestel, Stratum, Woensel, Strijp, Tongelre met in hun midden Eindhoven. In de bijdrage 100 jaar Eindhoven was Philips in 1896 al bekend genoeg om door de toenmalige commissaris van de koningin bezocht te worden hebben we het bezoek aan het toen kleine Eindhoven al besproken. In de komende bijdragen zullen we de andere dorpen bekijken via die zelfde reis notities van baron van Voorst tot Voorst, Commissaris der Koningin in Noord-Brabant van 1894-1928

Gestel en Blaarthem
Den 24 Augustus 1899 bezocht ik deze gemeente. Vanuit mijn logement te Eersel (kinderen Van Mol) reed ik over Veldhoven eerst naar Eindhoven; daar ontbeet ik in het Posthuis van Madame Schellens; vervolgens reed ik naar Strijp, en daarna terug naar Gestel, waarna ik ten slotte via Eindhoven naar Den Bosch terugkeerde.

Op mijne audiëntie verscheen het hoofd der school Gerrits; hij verzocht mijne tusschenkomst, ten einde verhooging van salaris voor zijne drie hulponderwijzers te verkrijgen, alle drie zijn reeds meer dan 10 jaren in Gestel werkzaam; 2 zijn gehuwd, een van die twee heeft 5 kinderen.
Dat eene vermeerdering van salaris aan die minimumlijders zeer besteed zou zijn behoeft geen betoog. Ingevolge mijne belofte aan den Heer Gerrits deed ik later voor hen een goed woord bij den burgemeester.

oud gestels Cafe’t Rozenknopje – Foto Rien Valk

Daarna verschenen de Heeren Jules en Jan Kerssemakers. Bij de laatst gehouden periodieke verkiezing van leden voor den gemeenteraad werd een van de
twee candidaat gesteld op een lijst, op welke eene handteekening te weinig voorkwam; in plaats van zulks dadelijk mede te delen, had de burgemeester den brenger van de lijst aan de praat gehouden, hij had hem zelfs gebrutaliseerd. Dientengevolge was er zelfs geen tijd om nog eene handteekening te gaan vragen. Ik vraag de Heeren, dat zij toch zouden medewerken om de eendracht in de gemeente te bewaren; dat zij, als zij veranderingen in den Raad wilden brengen, toch zouden wachten totdat er eene vacature kwam; dat de eendracht in de gemeente zoo
gemakkelijk verstoord wordt, maar dat het dan bijna onmogelijk is, om later weer tot den vorigen toestand terug te keeren. Ik wees hen op Woensel, op Zeelst, hoe treurig het daar toe ging; ik prees den burgemeester om zijne onmiskenbare verdiensten jegens de gemeente. Ik bezwoer hen, om toch steeds gematigd te zijn in hun optreden. De directie van de harmonie, de Heeren Stokvis, v. Huytelaar en De Vries, kwam klagen, dat de harmonie geregeld eene subsidie van de gemeente had genoten, laatstelijk van fl. 100,- en dat men die subsidie op de begroting voor 1900 had geschrapt. Men weet dat aan den burgemeester, die den Heer Stokvis niet welgezind zou zijn, omdat Stokvis bij de bovengenoemde
candidaatstelling en de daaruit gevolgde requesten aan G.S. zich op den voorgrond had geplaatst en tegen den burgemeester had geageerd.
Ik wees er de Heeren op, dat de Raad niet wel terug kon komen op een besluit, dat pas genomen was; ik raadde hen om in Januari of Februari aanst. een armenconcert te geven***; de recette af te dragen aan het armbestuur, en daarna bij den Raad weer om subsidie aan te kloppen. Ik raadde den burgemeester, om zelfs den schijn van partijdigheid te vermijden; als de harmonie van den winter weer om subsidie vroeg dan moest hij het verleenen van die subsidie bevorderen; op die
wijze kon hij n.m.m. de dreigende tweedracht in de gemeente bezweren. De burgemeester beloofde mijn advies te zullen volgen.

Het gaat den bewoners van Gestel niet slecht, er bestaat geen coöperatieve boterfabriek; de boeren verkoopen hun melk langs de huizen te Eindhoven en maken goede prijzen, hooger, dan wanneer zij boterden. In de laatste jaren heeft de gemeente + 12 ha. beboscht; alles hakhout; het hout wordt zeer duur verkocht aan bakkers en anderen; men is voornemens nog 15 of 20 ha., alles gelegen in het Broek, het bosch aan te leggen.133 De burgemeester heeft groote verdiensten jegens zijn gemeente; vooral op financieel gebied; hij bracht veel voor Gestel tot stand: harde weg, nieuwe school, nieuw raadhuis; in 1901 wordt de laatste schuld, voor alle die werken aangegaan, afgelost. Hij schijnt mij een man uit een stuk, die weet wat hij wil; in de bovengenoemde verkiezingsquestie trad hij te autoritair op; daarin had hij naar het mij voorkomt, ongelijk. Volgens de Heeren Kerssemakers zou hij later excuses zijn gaan maken, omdat hij met ruwe woorden den brenger van de tweede lijst bij de candidaatstelling had bejegend.

***zie ook www.dse.nl/armoede-in-eindhoven-hoe-lossen-we-dat-op/ dat armen concert in 1900 heeft kennelijk niet veel geholpen om over de leerkrachten nog maar te zwijgen!