Ach, het is de natuur…
Aan de borreltafels, nu minimaal zo groot dat een praatafstand van anderhalve meter is gegarandeerd, wordt volop gesproken over corona. En misschien nog wel meer over de schaduwkant van de epidemie: enorme druk op de economie. Het is natuurlijk niet de échte schaduwkant. Om die te vinden moet je op een IC gaan kijken en dat laat ik, en velen met mij, wel uit het hoofd. Het echte slagveld vindt plaats onder jongens en meiden die niet lang na de oorlog geboren zijn.
Natuurlijk proces
In gesprekken met klanten, met collega’s en misschien nog wel meer op het internet valt op hoe gemakkelijk de huidige vloedgolf aan overledenen wordt weggerationaliseerd. ‘Survival of the fittest’ heb ik al horen vallen, een vergelijking met myxomatose die de konijnenpopulatie decimeert en ‘het zijn toch vooral de ouderen die getroffen worden’. Ik heb er moeite mee, met dat ‘natuurlijk proces’. Het wordt ook wel gebruikt als het gaat over de sterfte van vluchtelingen en het is daarom dat ik die bewuste foto plaats op de voorpagina. We zijn mensen en kunnen in grote mate invloed uitoefenen op ons lot. Daarmee hebben we ook een enorme verantwoordelijkheid; voor onszelf en voor elkaar.
Twijfel
Eerder deze week verscheen op Digitale Stad Eindhoven een publicatie van Wim met de titel ‘Ik weet niet wat ik mag vinden’. Wim verhaalt over een oudere geestelijke die er vrijwillig voor kiest zich niet te laten behandelen tegen het coronavirus en uiteindelijk is overleden. De man offerde zich naar eigen zeggen op voor een jongere van wie het leven nog zo rijk zou kunnen zijn. Wim vertaalde het vraagstuk naar zijn eigen situatie. Naast een hogere leeftijd beschrijft Wim zijn medisch dossier als ‘vol’. Dat het voor meer mensen een stevig vraagstuk is blijkt uit de reacties en ook mij laat Wim’s gedachtegang niet los. De twijfel van Wim (zou ik mijn leven opofferen voor een jonger iemand) is per definitie verschrikkelijk omdat we niet geprogrammeerd zijn om ons leven op te offeren.
Waarde
Wat iemand waard is en op welke leeftijd een persoon op zijn/haar best is, wordt bepaald door van alles maar niet per definitie door de leeftijd. Soms zijn briljante wetenschappelijke vondsten een product van een bejaard brein (en heel veel studie, of juist niet). De mooiste levenslessen komen niet zelden van mensen die misschien niet meer ‘werken’ maar wel ‘zijn’. De waarde die iemand vertegenwoordigt mag, naar mijn mening, nooit zomaar berekend worden aan de hand van de leeftijd van een mens. Mijn eigen vader overleed toen hij 58 was en ik ben ervan overtuigd dat hij me in heel veel opzichten meer geleerd heeft dan sommige andere ouders die 85 of ouder mochten worden. Dat is natuurlijk bepaald geen feitelijk fundament voor mijn stelling, maar voor mij toch heel erg waar.
Wekelijks genot
Ik ben zelf geen naoorlogs feestkind, een babyboomer zo u wilt, Ik ben een kind uit de jaren zeventig. En ik hecht waarde aan jongere en oudere medemensen die mooie dingen doen die ik anderen niet zie doen. Daar hoort het lesgeven van mijn oudste dochter bij omdat ze op haar 17de een groep 7 een dag lang vakken serveert tijdens een stagedag. Daar hoort een zorgvuldig maar razendsnel opgetuigd betoog van mijn oudste zoon bij die, als het dieseltje eenmaal loopt, zijn punt heel zuiver duidelijk kan maken en daar hoort het gitaarspel en de zang bij van mijn jongste menneke die het lef heeft wat zijn vader soms mist. Maar het geldt ook voor de co-auteurs hier op DSE en dus ook voor Wim die bijvoorbeeld in januari, vrijwel in zijn uppie, wees op de risico’s van o.a. carnaval vieren. Of het resultaat van Gerrit ge-uitzoek om ons op een heel andere manier te laten kijken naar, en denken over, het weer of het klimaat of een Nanna die het mogelijk maakte dat we de huidige digitale omgeving kunnen vullen zoals u die nu leest. Stuk voor stuk mensen die ondanks hun geboortejaar buitengewoon mens zijn (en Nanna ook nog eens verrekes creatief!).
Waar houdt het op?
Zijn mensen met een handicap minder waard dan mensen zonder? Zijn mannen meer waard dan vrouwen? Mag een asielzoeker ‘in de wacht’ gezet worden omdat een autochtoon voor gaat? Leidt een moeilijke mediterrane achternaam tot een langere wachttijd voor een mechanische steunlong? Ik hoop het niet. En net zo min hoop ik dat dat op gaat voor de leeftijd als onderscheidende factor. De individuele schoonheid van ieder mens is divers en een ‘gewoon’ iemand is nooit ‘gewoon’. Als we gaan rangschikken naar leeftijd is het hek van de dam en de weg vrij naar de hantering van allerlei andere onderscheidende criteria. Die les hebben we hopelijk toch inmiddels al wel geleerd.
Afvlakken
Er mag van mij dan ook van alles afvlakken, de coronagrafiek als eerste, maar ons gezond verstand mag niet aan erosie ten onder gaan. Het is dan ook goed dat er mensen zijn die wijzen op de spagaat die zich nu laat zien: aan de ene kant de noodzaak tot snel ingrijpen door de verantwoordelijke overheden en aan de andere kant de basisbeginselen van een democratie als de onze. Ik mag hopen dat ‘jongeren eerst’ door onze regering nooit tot beleid wordt gemaakt. Maar het mag ook niet buiten de politiek komen tot een consensus dat ouderen nou eenmaal dichter bij de hemelpoort staan en zich dus maar moeten opofferen. De door Wim beschreven keuze van Don Guiseppe Berardelli is wat het is: Guiseppe’s eigen keuze.
Voor Nanna, Wim, Rien en Gerrit geldt: blijf gezond, jullie zijn niet te vervangen!
Je eigen leven opfferen voor een ander komt overeen met de kern van het christendom en is steeds de meest christelijke daad geweest die men zich denken kan. Een simpele beslissing is het niet en je kunt iemand die het niet opbrengt er niet op aankijken. Je moet er wel een soort heldenmoed voor hebben. Maar er zijn nogal wat voorbeelden van mensen die het gedaan hebben. Ik denk aan Peerke Donders, die tussen de melaatsen ging wonen en zelf dodelijk besmet werd, en de priester Maximiliaan Kolbe, die in Auschwitz vrijwillig de plek innam van een ter dood veroordeelde kampgenoot.
Maar als we nu aan de actualiteit denken: als er door schaarste aan medische zorg gekozen moet worden tussen twee patiënten, dan is het mijns inziens niet onlogisch een afweging te maken tussen de perspectieven voor de ene en de andere.
Leeftijd, oftewel toekomstperspectief, zal daarbij vanzelfsprekend een rol spelen, maar waarschijnlijk niet de hoofdrol. Belangrijker lijken mij aspecten als de kans op herstel, de (on)misbaarheid van de persoon in zijn thuissituatie, de prijs van de overleving voor de patiënt en – ja, ook – voor de samenleving.
Voor de behandelaars is de beslissing natuurlijk het gemakkelijkst, als de patiënt zijn eigen overleving niet vooropstelt, maar vertrouwen uitspreekt in hun inzicht en wijsheid..
Overigens wil ik dit nog kwijt; mij viel het op dat de haard van de coronabesmetting in onze provincie zich op ongeveer dezelfde plaats bevindt als die van de Q-koorts jaren geleden: de streek rondom Uden. Er zou onderzoek gedaan moeten worden naar een eventueel verband.
“Overigens wil ik dit nog kwijt; mij viel het op dat de haard van de coronabesmetting in onze provincie zich op ongeveer dezelfde plaats bevindt als die van de Q-koorts jaren geleden: de streek rondom Uden. Er zou onderzoek gedaan moeten worden naar een eventueel verband.”
Dat vind ik een interessante stelling. Ik vermoed dat er achteraf met de data geconcludeerd kan worden of het een causaal verband betreft of niet. We moeten er wel voorzichtig mee zijn, met conclusies. Soms lijken oorzaak en gevolg heel logisch, maar blijkt er in de praktijk meer mee te spelen. Zo is er aan mijn vaders kant veel mis met hart en bloedvaten, maar kende de keuken van mijn oma misschien ook niet het meest gezonde menu. Moeilijk te doorbreken bovendien, die vermaledijde eetgewoonten… Maar, zoals gezegd: interessante vraag!
Natuurlijke selectie is een resultaat van de evolutie. Die komt neer op: vruchtbare, actieve wezens produceren zoveel mogelijk kopieën van zichzelf (1), die kopieën wijken ten dele af van het origineel (2), de kopieën die zich het beste kunnen aanpassen aan de veranderende omgeving zijn in staat ook weer zoveel mogelijk kopieën te produceren (3).
Nog iets, evolutie is een zeer langdurig proces, waarvan we niet weten wat er na duizenden jaren van terechtkomt.
Stel mensen zijn vruchtbaar tot hun 50e jaar, dan spelen de evolutie en de natuurlijke selectie na die leeftijd geen rol. Bij mensen die met opzet geen kinderen voortbrengen, is er ook geen sprake van evolutie en natuurlijke selectie.
Hoe is het gesteld met mensen tussen de minimaal 10 en 50? Daar hangt het af van de eigenschappen, die doorgegeven worden aan hun kinderen. Gehandicapte en chronisch zieke ouders kunnen toch vaak uit oogpunt van evolutie prima kopieën produceren, waardoor hun nakomelingen zich uitstekend kunnen aanpassen aan de omgeving.
Kortom, voor de keuze van wie wel en wie niet de beste zorg krijgt, is natuurlijke selectie niet van betekenis.
Een arts zette in de afgelopen dagen uiteen dat de selectie van de meest intensieve zorg geen kwestie is van vergelijken tussen patiënten. Maar dat het bij elke persoon gaat om de levensverwachting. Als die heel slecht is door het coronavirus en – meestal – onderliggende ziekten, dan wordt bezien of de patiënt het risico van nodeloos, ernstig lijden wenst.
Zoiets geldt ook buiten een pandemie.
Als men dan nog capaciteit tekort komt, dan zijn er geen regels. Hopelijk zijn er artsen die goed kunnen improviseren.
Tenslotte is er nog Captain Hindsight ofwel als we dat hadden geweten, dan hadden we het anders gedaan: geluisterd naar de voorspellingen van deskundigen, geluisterd naar Bill Gates, voldoende capaciteit en middelen aangeschaft, niet zo bezuinigd op de zorg, meteen hele maatregelen genomen in plaats van halve, meteen gehandhaafd in plaats van weken later, gedaan alsof alleen ouderen en kwetsbare mensen een groot risico lopen, niet op een mooie dag gedaan of er niets aan de hand is en de drukke terrassen en stranden opgezocht, enzovoorts.
Daar hebben we nu niets aan. Dat is later van belang voor een evaluatie.
Ik doe er alles aan om gezond te blijven maar die corona heb je niet in de hand.
Verder zijn alle mensen gelijk en selecteren doen ze maar met kuikens.
Overigens wat heb je gekozen voor een verschrikkelijke foto!
gerrit
Ja Gerrit, het is een verschrikkelijke foto. En geen kip die er nog over praat, overigens ook niet vóór dat het c-woord zijn intrede deed. Het hoort nou eenmaal bij het leven, ons brein categoriseert de waarneming en op een of andere manier ebt het gevoel erbij weg. Dat zal met de huidige epidemie-slachtoffers waarschijnlijk niet veel anders zijn. Zoals we achteloos langs oorlogskerkhoven rijden. Ik heb eerst een geshopte foto gemaakt op basis van de foto op de homepage. Het jochie knipte ik uit het plaatje en liet een wit vlak over, een witte vlek in de branding, maar het had ondanks de herkenbaarheid onvoldoende zeggingskracht. Groeten, Bob
Bob, bedankt voor je oproep om ons gezonde verstand niet aan erosie ten onder te laten gaan. En voor alle complimenten!
Bob, bedankt!
Wat heb je het weer prachtig samengevat. Mooi om tussen de regels te kunnen lezen dat je aan je eigen kinderen doorgeeft wat jouw vader aan jou gaf.
Je wens aan ons geef ik graag weer aan je terug, wees “corona voorzichtig” in je C1 werkzaamheden, blijf fit en gezond en verrijk ons nog vaak met jouw inzichten.