Bijstand in Brainport

Het is natuurlijk raar om Brainport en bijstand te noemen in één adem want in de geluksfabriek die Brainport heet te zijn, is steun vanuit de bijstand eigenlijk niet nodig. Toch zijn er mensen die niet aan de bak komen, of het simpelweg net niet redden. Soms gaat het om een volledige uitkering, terwijl in andere gevallen een aanvulling wordt verstrekt. De regels zijn niet mals en vanuit de Rijksoverheid is bepaald dat een dergelijke uitkering een tegenprestatie vereist. Binnen de grenzen van Brainport zijn de gemeenten gelukkig eensgezind: daar doen we niet aan mee. Of toch wel?

Kneden en masseren, dan weer aan de slag…

Nuenen
Deze gemeente hanteert een tegenprestatie die gevraagd kan worden. Het kan van alles zijn, maar mag geen werk zijn waarvoor normaal gesproken betaald zou worden. Voorbeelden zijn: voorlezen op school; mensen helpen bij hun belastingaangifte; een festival organiseren; taalmaatje zijn et cetera.

Veldhoven
Wie in de bijstand terecht komt in deze gemeente zal te maken krijgen met beleid dat zoveel mogelijk aanstuurt op het leveren van een tegenprestatie. Na wat zoeken vond ik één zinnetje: Het is belangrijk dat uitkeringsgerechtigden zoveel mogelijk een tegenprestatie leveren. Het is me nog niet gelukt om vast te stellen hoe dit in praktijk in zijn werk gaat, noch is mij duidelijk wat voor tegenprestatie het betreft.

Best
Een uitvoerige beschrijving van de rechten en plichten biedt de gemeente Best op het internet aan. Eén van de aspecten die hierbij opvalt is dat de gemeente een tegenprestatie kan verlangen, maar dat deze niet tot verdringing op de arbeidsmarkt mag leiden. Met andere woorden: het mag geen werk betreffen dat anders door een volwaardig medewerker in loondienst zou worden uitgevoerd.

Son en Breugel / Aalst-Waalre / Valkenswaard
Ook in deze Brainportgemeenten is sprake van een mogelijke oproep tot het uitvoeren van een tegenprestatie. Ook hier is een tegenprestatieplek niet bedoeld om een gewone baan aan werkzoekenden te onthouden. Daarnaast schrijven deze gemeenten rekening te willen houden met bijvoorbeeld de zorg voor kinderen en een eventuele mantelzorgtaak voor een partner of familielid.

Eindhoven de Gekste?
In de hoofdstad van metropoolregio Eindhoven heeft het huidige college recent opnieuw besloten van de tegenprestatie-eis af te zien. Dat zou overigens na maart 2018 kunnen veranderen aangezien dan mogelijkerwijze een ander college actief is.

Alle zweepjes helpen…

Helmond
In de tweede hoofdstad van de regio is wel sprake van een mogelijke verplichte tegenprestatie. Zo kan het zijn dat een bijstandsgerechtigde geacht wordt bij een bedrijf als productiemedewerker aan de slag te gaan. Er is dan geen sprake van loonbetaling, men werkt met behoud van de uitkering. Solliciteren op de betreffende baan, met het oog op enige vastigheid en economische zelfstandigheid van de bijstandsgerechtigde, is uitgesloten. De organisatie die hiervoor verantwoordelijk is, draagt de naam Senzer. Over beperkingen, bijvoorbeeld vanwege mantelzorg, is op hun website niets te vinden.

Geldrop/Mierlo
Ook hier is de uitvoering inclusief participatiecoaches en dergelijke bij Senzer ondergebracht.

Boeren, burgers en (buiten)lui
Binnen een straal van 15 tot 20 kilometer rondom Eindhoven wordt de BrainportBijstandsBurger dus nogal uiteenlopend benaderd. Wat mij betreft staat de tegenprestatie als zodanig niet eens ter discussie, maar wel de toepassing van de wetgeving vanuit het Den Haag en het gebrek aan gelijkvormigheid (in andere publicaties wordt altijd gesproken over hét Brainport arbeiderspotentieel).

De gemeente Eindhoven laat ogenschijnlijk veel vrijheid aan de bijstandsgerechtigden. Helmond/Senzer toont het andere uiterste met een gebrek aan menselijke maat en toepassing van gesubsidieerde verdringing. Wie kinderen op de basisschool heeft, zelf zorg behoeft en dagelijks zorg draagt voor een hulpbehoevende ouder dient doodleuk 32 uur te gaan werken aan de band bij een kinderstoeltjesfabrikant. Met behoud van de uitkering en dus niet in loondienst. Bij een aanvullende bijstandsuitkering kan dat zelfs gaan om een bedrag van een paar honderd euro.

Wie weigert, omdat het water tot aan de lippen staat, wordt eigenlijk afgedaan als lui hetgeen kracht wordt bijgezet met dreiging te korten op de uitkering. Ook aan het begin van de decembermaand.

Toch ook rechten?
Wie zoekt naar de rechten van een burger met een uitkering zoals die via Senzer wordt verstrekt, krijgt enkel een verwijzing naar een emailadres van een gemeentelijke beleidsmedewerker. Dat veronderstelt a) dat de uitkeringsgerechtigde met een emailprogramma overweg kan en b) dat de barrière van schaamte, analfabetisme / slechte beheersing van het Nederlands de moed al niet in de schoenen doet zinken.

Waarom relavant voor Brainport?
Het signaal wat van deze kleine rondgang uit zou moeten gaan, is dat we in ons streven om van Brainport een high-tech supergebied te maken ons ook moeten realiseren dat we ook gewone Brabanders in ons midden hebben. Gewone mensen die misschien (even) niet helemaal meekunnen met de vaart van onze metropoolregio. Zij dienen te weten waar ze aan toe zijn. Van de genoemde verschillen kan in zo’n gebied eigenlijk geen sprake zijn.

Ook wil ik pleiten voor een andere uitvoering van de participatiewet dan de draai die Senzer eraan geeft. Ieder mens dient ook als zodanig behandeld te worden. Ik zie dat ook als een kleine waarschuwing voor de gemeente Eindhoven waar wellicht een minder links georiënteerd college zal terugkeren medio 2018.

En misschien is wel het belangrijkste signaal dat een aanpak zoals die van Senzer uiteindelijk betaalde banen kost, juist in dat segment van de arbeidsmarkt waar mensen keihard zoeken naar perspectief op economische zelfstandigheid. Dat laatste is één van de stellingen waar Brainport Development vaak mee schermt: het aantrekken van hoogwaardige industrie leidt ook tot meer banen in de andere lagen van de arbeidsmarkt.

Naschrift: Voor de plichten heeft Senzer wel wat server-ruimte op hun bedrijfspagina ingeruimd: Senzer’s arbeidsverplichtingen. Kruip in de huid van een bijstandsgerechtigde en vorm uw oordeel.

Ik heb overigens verzuimd alle gemeenten te bestuderen, maar gebrek aan gelijkvormigheid lijkt mij desondanks evident.