Een Nationale Zwelgavond

De VPRO organiseert, althans op tv, een Nationale Zwelgavond. De achterliggende gedachte is dat we in Nederland te weinig zwelgen. Mijn fantasie breekt los: wat zal er dan zoal op tafel komen? Alles waar Hollebolle Gijs dol op was? Drie geroosterde varkens aan het spit, tweehonderd kilo taart, een schuit slagroom waar je met open mond ongegeneerd in mag duiken? U kent het rijmpje:

Een koe en een kalf en een heel paard half
Een os en een stier en zeven tonnen bier
Een schip vol rapen en een kerk vol schapen
En nog kon Gijs van de honger niet slapen!

Neen, de Nationale Zwelgavond gaat in een heel andere richting: we schijnen te weinig te zwelgen in ons verdriet, we genieten te weinig van onze tekortkomingen. In een toelichting las ik: we ‘dreigen verstrikt te raken in een monocultuur van vreugde, succes en schoonheid.’ Maar dit is de buitenkant; van binnen is er veel ongemak, rotzooi, frustratie. Juist daar moeten we maar eens induiken; anders houden we het niet vol. Ik citeer weer: ‘Het ophouden van de schone schijn heeft zijn weerslag op een grote groep jongvolwassenen, die kampt met een laag zelfbeeld, eenzaamheid, een constante vergelijkingsdrang en faalangst. Volgens psychiaters is het gezond om af en toe te zwelgen en je onder te dompelen in gevoelens van melancholie, mislukking en ongeluk.’

Ik herken er wel iets in. Maar toch hebben wij Nederlanders in dat genre wel een paar notoire zwelgers: Hans Dorrestijn en Levi Weemoedt. Van de laatste is onlangs zelfs een bloemlezing uitgekomen onder de inspirerende titel ‘Pessimisme kun je leren’. Gerard Reve vond ik trouwens ook wel een overtuigende zwartgallige zwelger. Ook het lezen van Piet Paaltjens zou hen die te weinig zwelgen kunnen helpen; die is waarschijnlijk ook teveel in de vergetelheid geraakt. Ter aanmoediging zal ik van hem een paar sombere ontboezemingen ophalen die heel genietbaar zijn.

Hem, die mij grof beleedigt,
Mij overlaadt met schand
En openlijk mij belastert,
Hem reik ik de broederhand.

Maar die mij voorkomend bejegent,
Die mij aan zich verplicht
En zich mijn vriend durft noemen,
Dien spuw ik in ’t gezicht.

En

Als ik een bidder zie loopen,
Dan slaat mij ’t hart zoo blij.
Dan denk ik, hoe hij ook weldra
Uit bidden zal gaan voor mij.

Toch vrees ik een vrij breed gedragen reactie van Hollebolle Gijzen die zullen uitroepen ‘daar worden wij niet vrolijk van!’