Energiestrategie: Zet in op de brains van Brainport

Als IVN, Instituut voor Natuur Educatie, weten we waar we het over hebben. Als regionaal IVN hebben we kennis van onze leefomgeving in de Metropool Regio Eindhoven. We weten wat de mensen raakt in ons landschap en in onze natuur. En we kunnen onze kennis nog over het voetlicht brengen ook. Want we staan met twee benen op de grond. En we zijn betrokken.
We hebben het idee dat dit minder goed lukt met de RES, de regionale Energie Strategie. De MRE bombardeert ons met dikke rapporten, webinars en factsheets over de energie-transitie. We krijgen een overdosis informatie. Maar het wil niet lukken met de communicatie. Woorden als draagvlak en participatie schieten in de teksten als paddenstoelen uit de grond. In de praktijk zie je ze zelden terug.

Beloon besparing en bezuiniging
Wij gaan hier echter niet oplepelen waar het in de RES allemaal aan tekort schiet. We gaan concrete verbeterpunten aanreiken. Want de klimaatverandering maakt niet vanzelf rechtsomkeer. Maar je hebt wel draagvlak nodig. En draagvlak begint bij bewustwording. Dus betrek de mensen erbij. Ga het gesprek aan. Maak bewoners deelgenoot van het probleem, van de urgentie én van de mogelijke oplossingen. Ontwikkel als MRE een slim mengpaneel waarmee je kunt laten zien hoe je kunt besparen op je energiegebruik. Laat daarbij telkens zien wat een ingreep je kost, maar ook wat die je oplevert. Maak die winst zichtbaar: voor de eigen portemonnee, voor de energietransitie én voor het klimaat. Investeer daarbij als overheid extra in besparing en beloon daadwerkelijke vermindering van het energieverbruik: geef een ‘omgekeerde kwantum korting’ of een WOZ-verlaging. Alles wat er bespaard wordt, hoeft immers niet te worden opgewekt. Bovendien maakt dat ook kostbare uitbreidingen van ons netwerk overbodig.

De daken raken voller – Foto: Harry van der Velde

Zet in op effectiviteit & efficiëntie
De mensheid en ook onze energiebehoefte zal desondanks blijven groeien. Het aardoppervlak neemt echter niet toe. We hebben ruimte nodig voor wonen, werken, verkeer, landbouw, natuur, recreatie, etc. Nu inzetten op een enkelvoudige functie van die schaarse ruimte – zoals een zonneveld – kunnen we ons niet permitteren. Bestaande en nieuwe ontwikkelingen dienen beoordeeld te worden op hun maatschappelijk én ruimtelijk rendement. Daarom pleiten we voor het benutten van álle structuren. Denk behalve aan daken ook aan gevels, raampartijen, parkeerterreinen, spoorportalen, hoogspanningsmasten, bermen, geluidswallen, kassen, etc. Zet in op creatieve dubbel-doel-combinaties. Scharrelkippen of fruitteelt onder transparante panelen. Verticale wokkels aan hoogspanningsmasten of aan spoorportalen. Snelfietspaden met een windscherm annex regen-overkapping van panelen. Een waterberging met een drijvend tournesol-eiland. Mogelijkheden voor innovatieve combinaties worden nauwelijks benut. Belangrijk daarbij: zorg voor opwek & opslag zo-dicht-mogelijk-bij de gebruiker. Daarmee voorkom je transportverlies en filevorming op het netwerk. Omdat economisch denken ook zijn keerzijde heeft, pleiten we ervoor dat bij keuzes voor opwek ook de milieubelasting meegewogen wordt en dat er een statiegeldregeling komt voor ontmanteling aan het eind van de rit. Daarmee voorkom je dat we nu de lusten plukken, maar dat we de last van milieuvriendelijke verwerking van nauwelijks recyclebare wieken en panelen doorschuiven naar een volgende generatie.

Reserveer ruimte voor innovatie
De Nationale Energie Strategie zweert bij “bewezen technieken” en sluit veel innovatieve opties op voorhand uit. We leven hier in de MRE echter in de slimste regio van de wereld. De RES biedt een uitgelezen kans voor onze regio ook hier de slimste te zijn en voorop te lopen. Dus plan nu niet alles tot en met 2030 vanaf het bureau dicht met windmolens en zonnevelden. Vertrouw op het innoverend vermogen van onze mensen in onze universiteit, onze hogescholen, instituten en bedrijven. Maak van Brainport een proeftuin voor nieuwe technologieën en innovatieve dubbel-doel combinaties. Denk strategisch en geef die ontwikkeling een extra stimulans. Schrijf als MRE, samen met het IVN en andere partners, een uitdagende prijsvraag uit voor een ‘Warmte-Wissel-Wonder’. Een innovatieve combinatie waarmee we het probleem zo dicht mogelijk bij de bron oplossen. Want als we de hitte van onze steeds warmere zomers kunnen opslaan om die ‘s winters weer binnenshuis te kunnen benutten, dan zijn we toch een heel eind? Dus geef de brains van Brainport de kans om deze klus op een slimme manier duurzaam te klaren. Want die slimmigheid zit ook in onze natuur.

Ben Pollmann, voorzitter IVN regio-overleg, Gabri Vervoort en Frank van den Dungen, IVN Heeze-Leende