Growth is good
Er is veel gaande in Eindhoven en waarschijnlijk veelal veranderingen ten goede. Maar het is bepaald niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Zo blijkt vandaag maar weer in het Eindhovens Dagblad, dat kopt: “Golf van geweld in Eindhoven: moorden, steekpartijen en explosies”. De vraag rijst of het wel helemaal goed gaat met onze mooie stad vol toekomstdromen. Wie die vraag stelt aan de technologie- en hoogbouwfans zal beslist antwoorden krijgen waaruit blijkt dat het reuze meevalt:”Een tijdelijk fenomeen, een tendensje…” of “Met de nieuwe stressniffers zullen we veel eerder in staat zijn om in te grijpen…”. De ontwikkelaars van onze stad maken daarmee bepaald geen overtuigende indruk.
Nietsontziende groei
De ongebreidelde groeivisie, we moeten naar 300.000 Eindhovenaren toe, maakt dat we ons liever niet druk maken over beheersbaarheidsvraagstukken. Ja, volgens sommigen willen we metropool zijn maar dan wel met het imago van een provinciestadje als het bijvoorbeeld over criminaliteit gaat. En dat gaat lastig worden.
Eindhovuh!
Drugs
Ten eerste speelt de drugsproblematiek en de daarmee samenhangende criminele ellende een cruciale rol binnen onze stadsgrenzen. En eigenlijk zou het beter zijn om te spreken over de binnenstadsgrenzen, meer specifiek in de omgeving van het station. Daarin is Eindhoven overigens niet uniek, ook in andere gemeenten staat NS voor Nieuwe Shot, Nieuwe Snuif of Niet Stonded?! Wie denkt dat de problematiek gelijk blijft met een groeiende stadsbevolking heeft het mis, zeker als er in een dergelijke stedelijke omgeving sprake is van economische voortvarendheid. Het spul moet namelijk ook afgerekend worden.
Eenzijdige benadering van sport
Een tweede aanname is dat urban sport en cultuur de sleutel is tot het boeien en binden van ‘de’ stadsjongere. De voordelen van die visie is dat je feitelijk niet veel kostbare sport- en cultuurfaciliteiten hoeft in te tekenen in je stadsplannen. De urban sporter, hip hopper of freerunner leidt een ongebonden bestaan en kan zijn of haar ding doen op of rond bestaande plekken die een stad toch al pleegt te bieden. Wat voor bataljon aan gemeentewerkers gaat deze jongeren op welke manier dan ook begeleiden? Zijn die ook ’s avonds in touw om de stad in al haar schoonheid te bewaken? De bestaande sportinfrastructuur moet dan ook dringend hernieuwde aandacht krijgen.
Verdichting, het stadselixer
Misschien nog wel het belangrijkste is de grootstedelijke ontwikkeling die Eindhoven voorstaat of althans een groep enthousiaste bouwlieden. Eindhoven moet het liefst een autoloze vrijhaven worden met in het oog springende wolkenkrabbers. Veel mensen per weinig vierkante woonmeters. De binnenstad verandert daarmee van een ‘place to buy in een place to be’. Deze strategie werkt nu al, aldus sommigen: het aantal hotelovernachtingen stijgt explosief. Eindhoven wordt een uitgaansstad, een aaneenschakeling van snelle en minder snelle haptenten. En in steeds grotere mate een paradijs voor minder gewenste nachtbrakers. Die laatste groep gaat met de geplande ontwikkeling groeien en daarvoor zal de stad de rekening nog krijgen. We krijgen namelijk ook ’s nachts steeds meer mensen per vierkante kilometer.
Blauwe lucht, spelende kinders en windstil…
Autoluw
Als de trend wordt doorgezet om de binnenstad minder bereikbaar te maken voor autoverkeer blijft bepaald publiek sneller weg. De stad zal steeds meer winkels in het hogere prijssegment verliezen, de stad blijft namelijk wel bereikbaar maar niet voor mensen die nooit een stad bezoeken zonder hun automobiel. De alternatieven zijn niet passend, waardoor ook de detailhandelaar zijn deuren bij gebrek aan klanten zal moeten sluiten. Er wordt daadwerkelijk nu al minder gekocht, althans minder non-food artikelen.
Een metropool?
Er zijn promotieclubs die Eindhoven graag in een adem noemen met grote steden als München, Londen en New York. Dat is buitengewoon risicovol want op het moment dat je dit soort steden noemt is de vergelijking al gestart. Ik weet niet of Londen en New York nog zullen volgen maar de mooie Beierse stad München heb ik er zojuist op zitten. Een aanrader en zeker een echte metropool.
Een paar weetjes wil ik u niet onthouden: om te beginnen is er een totaal onvergelijkbare hoeveelheid mensen woonachtig: 1,6 miljoen inwoners telt München op dit moment. Ten tweede vind je in München nauwelijks een gebouw dat hoger is dan 100 meter. Het is dus de vraag of hoogbouw voor een groots imago van belang is. De burgers hebben overigens zelf bepaald dat de torens van de Frauenkirche maatgevend moest zijn als het om bouwhoogte ging.
Vanuit heel de stad te zien: Frauenkirche München
Overeenkomsten München en Eindhoven
Een echte Münchener heeft het probleem dat zijn stad in twintig jaar tijd anderhalf keer zo groot is geworden. Dat komt aardig overeen met de groeiwens van de Gemeente Eindhoven. Het gevolg is dat veel oorspronkelijke bewoners van de Beierse hoofdstad geen binding meer voelen met de stad zoals die nu is. Een Gastwirtschafft binnenlopen en een gesprek aangaan met je stadsgenoten om serieuze en minder serieuze zaken te bespreken was 20 jaar geleden nog gebruikelijk. Een Gastwirtschafft is overigens iets anders dan een kroeg of restaurant, maar dat moet u zelf maar eens uitzoeken hoe dat zit.
Een andere kwestie heeft te maken met de woningmarkt. Woningen in München zijn niet te betalen en daarmee vergelijkbaar met Brainport. De kinderen van onze stad zijn de mensen die straks diezelfde stad noodgedwongen moeten verlaten, net zoals dat in Müchen op grote schaal gebeurt. Stadsontwikkelaars vinden het wellicht prachtig dat volkswijken worden om-ontwikkelt tot een hippe wijk met een gemiddelde huisprijs van vier ton, maar daarmee is de betaalbaarheid totaal verloren.
Hoofdkantoor BMW: een ukkie
Opvallend is ook in welke mate de stad München haar industrie heeft gekoesterd. BMW heeft in het hartje van de stad nog steeds een autofabriek en betaalt er 6 cent per kilowattuur. Dat is niet slecht. De Beierse burger mag er 34 aftikken bij dezelfde afname. Wanneer we naar de bedrijven en hun werknemers kijken zien we in Eindhoven ook soms dingen waarbij de Eindhovense burger zich al eens achter de oren krast. Ik althans wel.
Groeiscenario
Criticasters die misschien reageren op mijn stukje zeggen dat er toch heel veel positiefs te noemen is aan de groei die München heeft doorgemaakt. Voorstanders van het groeimodel beweren dat groei de enige manier is om de kosten van een stad te beperken en zelfs om haar leefbaar te houden. Er komt immers meer geld binnen door het grotere inwonertal en de landelijke overheid investeert meer in grote steden. Als dat zo zou zijn dan is het merkwaardig dat de stad de afgelopen jaren alleen maar achteruitgang heeft gekend. De groei is al jaren een feit en nog altijd gaat het de stad financieel niet beter.
Burgers, wah zen da?
Of Eindhoven voor haar burgers een betere stad gaat worden blijft de vraag. Onder de noemer Triple Helix werd de ontwikkeling van Brainport aangepakt door een samenwerkingsverband van kennisinstituten, gemeente en grote bedrijven. Inmiddels is er zelfs een nieuwe samenwerkingsvisie geïntroduceerd die mooi wordt uitgelegd door Arnold Stokking in Innovation Origins, het vroegere E52, te lezen valt:
“Systeemintegratie zoals beschreven in onze Technologie Signatuur, is een belangrijke basis voor het creëren van oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen. We voelen met z’n allen immers dat alles met elkaar samenhangt. Onze toekomst moet dan ook multidisciplinair benaderd worden in samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen, vele overige betrokkenen en met hulp van de overheid. Kortom; de zogeheten multi-helix aanpak.”
Opnieuw wordt over burgers niet gesproken. En dat verbaast me telkens weer, aangezien de drie partijen die het zo fantastisch hebben gedaan voor de slimste regio evenmin iets over de burgers van de Brainporthoofdstad beschreven toen de eerste variant van het Helix-gedoe verscheen.
De Wal oftewel Wall Street
Gordon Gekko, de door Michael Douglas prachtig neergezette beurshandelaar zei ooit: ‘Greed is good’, om vervolgens uit te leggen waarom hebzucht een goede drijfveer zou zijn. Oliver Stone, de filmmaker, heeft in diezelfde klassieker uit 1987 het tegendeel bewezen. Toch geloven we dertig jaar later nog steeds in Gekko’s sprookje en dan niet alleen op de beurs.
Gordon Gekko: ‘Greed is good’
De mensen die zich in Eindhoven verantwoordelijk voelen of het ook daadwerkelijk zijn, streven ook naar meer. Een groter Eindhoven is goed. Meer inwoners is goed. Meer bezoekers is goed. Meer hoogopgeleide buitenlandse werknemers is goed. Meer technologie is goed. Meer is beter.
Maar voor wie, waartoe en langs welke weg? Net zoals in de Wall Street-films blijkt dat een beperkte groep mensen de macht heeft. Geen gemeenteraadsverkiezing die ook maar iets verandert en dus is het bij de Eindhovense stadsontwikkeling niet anders: Groei is goed.