Het tweede front…

De oudere mevrouw loopt als enige zonder beschermende kleding rond tussen onherkenbare kleine en grote mensen in beschermende pakken. Ze is de enige van wie bekend is dat ze ook corona heeft, net als degene met wie ze zolang het leven had gedeeld. Hem werd het fataal en zij… Niemand die het kan voorspellen. Ontredderd loopt ze tussen haar ingepakte familieleden door te zoeken naar, tja, waarnaar eigenlijk? Naar troost? Naar haar man? Naar zichzelf?

Russisch roulette
Ineens is alles anders. En tijd om rustig afscheid te nemen is er bijna niet. Haar overleden man wordt zo opgehaald en sinds kort gebeurt dat door gemondmaskerde medewerkers van uitvaartondernemingen die zichzelf moeten proberen te beschermen. Althans tot zover de theorie. Want waarmee, dat is de grote vraag? Niet door middel van mondkapjes, want die zijn op. En nieuwe zullen niet rap worden aangevoerd, want wat er te krijgen is gaat naar de zorg. Begrijpelijk, maar jezelf blootstellen aan Russisch roulette, dat stond niet in het 0-uren oproepcontract. En het minimumloon waar velen hun uren voor maken verzacht de toestand al evenmin.

Ook onvoldoende beschermd. Gelukkig geacteerd. (The Longest Day, 1962)

Veel mensen in de postmortale zorg begonnen ooit aan hun baan om ‘er een beetje te kunnen zijn voor de nabestaanden’, bijvoorbeeld door samen met die nabestaanden de overleden dierbare te wassen, netjes te kleden en de haren nog één keertje netjes in model te brengen.

Onmenselijke realiteit
Coronapatiënten die niet op een intensive care overlijden maar in een verzorgingstehuis of thuis, worden nu opgehaald door diezelfde medewerkers. Over deze mensen lees of hoor je in de media nagenoeg niets terwijl zij dagelijks de onmenselijke realiteit onder ogen moeten zien. Van hun oorspronkelijke taakopvatting blijft weinig over. Dat ligt niet aan de werkgevers, niet aan de families of verzorgingstehuizen maar aan de realiteit van hier en nu. Grote gezondheidsrisico’s en te veel overledenen in een kort tijdsbestek maken dat deze harde werkers moeten doorpakken en dat lukt bijna niet anders dan ‘met het verstand op nul’. En daar moeten we ons zorgen om maken.

Neus op de feiten
In de Volkskrant verscheen vandaag ‘Psychologen waarschuwen voor PTSS onder overbelast zorgpersoneel‘, een waarschuwing waarop we konden wachten. Ik vrees dat de focus van de nazorg niet zo ver zal reiken dat ook de mensen worden meegenomen die nu buiten de ziekenhuizen met hun neus dagelijks keihard op de feiten worden gedrukt. En of er überhaupt iets geregeld wordt voor deze zorgverleners?

De klap komt later
Deze groep mensen die in doordraaiende diensten dag en nacht het leed en de vernietigende kracht van corona moeten meemaken, zij zijn het die het tweede front betreden. Zij zijn het die maar een weg moeten vinden om toch een beetje betekenisvol afscheid mogelijk te maken. En zij zijn het die nu beelden op ‘hun harde schijf opslaan’ die niet licht weg te slikken zijn. Een familie in paniek, mortuaria die vol liggen, lichamen in plastic en een eindeloze stroom opdrachten met telkens een zeker risico. Laten we ook naar hen omkijken, zeker als het uiteindelijk wat rustiger wordt. Want net als voor de zorgmedewerkers hakt de realiteit er in. Maar over nazorg of een vangnet hoor je niemand. Als dat zo blijft raken we een groot aantal bevlogen postmortale zorgverleners kwijt. Nu al vallen er mensen uit. Óf omdat ze het niet aankunnen óf omdat ze door corona zijn geveld. Dit vak kun je namelijk niet doen met inachtneming een sociale afstand van anderhalve meter.