Het verdwenen opvangkamp aan de Limburglaan in Eindhoven
In de gemeente Eindhoven was van 1948 tot 1960 een opvangkampje voor ‘repatrianten’: Mensen uit voormalig Nederlands- Indië die zich in het onafhankelijke Indonesië niet meer thuis voelden en naar Nederland kwamen, werden daar ondergebracht tot ze konden doorverhuizen naar een reguliere woning.
‘Woonoord voor uit Indonesië gekomen Nederlanders’, zo heette het officieel. Eigenlijk een veel te mooie naam voor de barakken en noodwoninkjes. Het waren net grote conservenblikken, met hun halfronde daken van metaal, gegroepeerd rond een plein. Het kamp lag verscholen in het groen. Op de slagboom bij de ingang na was het vanaf de straat amper te zien.
In 1952 reisde mijn familie per boot naar Nederland. Mijn moeder was van mij in verwachting en heeft me in dit kamp gebaard. Normaal zou ik geen herinneringen moeten hebben aan het kamp. Ik was toch nog een baby? Maar vier-vijf jaar later gebeurde er iets dat diepe indruk om mij heeft gemaakt waardoor ik me er toch veel van kan herinneren. In 1956 kwamen mijn Indische opa en oma naar Nederland. Met mijn broers en ouders ging ik regelmatig bij ze op bezoek.
Mijn oma had bij de overtocht naar Nederland ontdekt dat ze borstkanker had. Ze werd in Eindhoven in het Diaconessenziekenhuis geopereerd maar dat mocht niet baten. Het werd een lijdensweg. Ze stierf een pijnlijke dood. Als kind snapte ik er niks van. Waarom werd ik bij mijn oma weggehouden? Praten over borstkanker was toen taboe, zeker met kleine kinderen als ik werd daar niet over gesproken.
In mijn historische roman ‘Terugkeer naar een onbekend land’ schrijf ik daarover. De roman vertelt het verhaal van Indische families die in de jaren ‘50 van de vorige eeuw naar Nederland komen om hier een nieuw bestaan op te bouwen. De ene familie gaat dat beter af dan de andere.
Op de voorkant van de roman prijkt een foto van mijn geboortehuis in het kamp. Het is een van de conservenblikjes.
Lang heb ik niet geweten waar het kampje in Eindhoven heeft gestaan. Het is in 1960 is gesloopt en er is niets meer dat eraan herinnert. Ook in de archieven was weinig over het kampje vinden.
Bouwhistoricus Bauke Hüsken hielp me op weg met landkaarten, plattegronden en luchtfoto’s van het kamp. Het lag op een plek die nu deel uitmaakt van het industrieterrein De Hurk op de hoek van de Limburglaan en de Beemdstraat. De DSE portalredactie vond de onderstaande vergelijking via www.topotijdreis.nl (meer dan 200 jaar topografie) Op www.eindhoveninbeeld.com is nog een luchtfoto te vinden
Links een kaart uit 1954 met in het vierkantje het kampje. Rechts een luchtfoto uit 2022
Om meer informatie te verzamelen schreef ik over het woonoord op Facebook en vroeg mensen of ze hun herinneringen met me wilden delen. Het duurde even, maar geleidelijk kwam er langs die weg toch veel informatie los. Mensen stuurden me spontaan foto’s uit familiealbums. Een aantal van hen heb ik kunnen interviewen. Niemand die een volledig beeld had van het kamp, maar uit de flarden van verhalen kon ik een totaalbeeld reconstrueren dat ik kon gebruiken voor het schrijven van mijn roman.
De kunst van het opnieuw beginnen, na het verlies van een dierbare geliefde of het land waar je van houdt. Dat is het thema van mijn roman. Ons gezin heeft de overkomst naar Nederland goed doorstaan, voor mijn opa lag dat anders. Hij verloor met de overtocht naar Nederland niet alleen zijn land, maar ook de vrouw waar hij zoveel van hield. Voor de oorlog moet het er in zijn gezin heel gezellig aan toe zijn gegaan. Maar zonder zijn vrouw lukte het niet om hier in Nederland een nieuw begin te maken. Ik kende mijn opa alleen maar als de verbitterde man oude man die hij in Nederland was geworden. Jammer dat de geschiedenis dit met hem heeft gedaan.
Ik zag het als kind, maar snapte het niet zo goed en kon niets doen om hem helpen. Misschien is dat wel een belangrijke drijfveer geweest om nu, zoveel jaren later, het boek te schrijven.
Harry Smith, auteur
Terugkeer naar een onbekend land
ISBN 978-90-832840-0-2
Verkrijgbaar in Eindhoven bij de boekhandels van Piere en Spijkerman.
Of via www.bruna.nl
Volgens een passaierslijst (ms Flaminia) zijn wij vanuit indonesie naar Triest (It.) gevaren en van daaruit naar Eindhoven doorgestuurd (ca. 17 juli 1958).
Op de site Digitale Stad Eindhoven (https://dse.nl/het-verdwenen-opvangkamp-aan-de-limburglaan-in-eindhoven/#:~:text=In%20de%20gemeente%20Eindhoven%20was,doorverhuizen%20naar%20een%20reguliere%20woning.)
las ik dat er een opvangkamp (1948-1960) was voor de repatrianten uit het voormalig Nederlands-Indië.
Bij de burgerlijke stand kom ik verder. Wie heeft aanvullende informatie?
Het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven heeft beperkt informatie over het woonoord aan de Limburglaan. Voor jou interessant zijn misschien kaarten met de namen van de toenmalige bewoners. Die in het archief kunnen worden Ingezien.
Op mijn Facebook pagina is ook meer over het woonoord in Eindhoven te vinden. Ik deed een oproep aan vroegere bewoners om informatie en kreeg 40 reacties die te lezen zijn op mijn FB pagina.
Heel erg bedankt Harry, voor je mooie boeken ‘ Indische prins ‘ en ‘Terug naar een onbekend land ‘. Je hebt woorden gegeven aan mijn familiegeschiedenis.
Mooi dat er nog een foto is. Als kind in strijp passeerde ik wel een het ‘ambonezenkamp’ (klonk negatief) maar wist niet meer waar dat precies was. Ik herinner me echte barakken en prikkeldraad. Was er soms ook nog inderdaad zoiets als een kamp voor specifieke mensen uit Ambon?
Niet in Eindhoven. Wel in Vught.
Inmiddels heb ik “Terugkeer naar een onbekend land” gelezen, Een mooi verhaal Harry, wat inzicht geeft in het reilen zeilen van onze Indische Nederlanders terug uit het voormalige Nederlands Indië. Goed dat deze verhalen niet verloren gaan. Ook zij zijn onderdeel van onze Nederlandse geschiedenis. Waar gaat jouw eerste boek over Harry?
In je boek komt de repatriëring van 300.000 eerste generatie Indische Nederlanders aan bod want in je vele verhalen zie ik een duidelijke herkenning hiervan, wat leuk!
Samen met moeder en broer maakte ik ook deel uit van die eerste generatie met vertrek in 1956 naar Nederland en huisvesting in contractpension ”de Staalberg” in Oisterwijk. Ons verblijf was gelukkig slechts van korte duur met 1,5 jaar want moeder vond als onderwijzeres aan een school voor Molukse kinderen vrij snel een baan in Tungelroy en een woning voor ons in Weert. Gelukkig kan ik mij het verblijf in dat contractpension nog heel goed herinneren, en heb mijn persoonlijke belevenissen daarvan reeds opschrift gezet op de site: http://www.huizenvanaankomst.nl echter niet in het boek.
“Het meest opvallende aan je boek vond ik het item waarbij je melding maakte van het bestaan van mensen uit Afrika dienend in het KNIL, want laat nu het blad INDAH van jan/februari2023 op pagina 53 ”Wie waren die belanda hitam” daar ook heel uitgebreid aandacht aan besteden…..
Afsluitend, meer verhalen over kampen en contractpensions in het boek ”Opgevangen in andijvielucht” van Griselda Molemans, jou wellicht bekend?
Mooie jeugdfoto van jouw Karel op die site, onderaan op de pagina van de-staalberg-oisterwijk.