Hoe is de Nederlander?

Het is al meer dan tien jaar geleden, maar waarschijnlijk herinnert u het zich nog wel. In 2007 zei onze huidige koningin – toen nog prinses – Maxima dat ‘de’ Nederlander niet bestaat. Zij bedoelde „Nederland is te veelzijdig om in één cliché te vatten.” Intussen is er, onder andere door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), onderzoek gedaan, waaruit bleek dat Nederlanders het onderling toch wel op veel punten eens zijn ‘over wat typisch Nederlands is en wat Nederlanders verbindt.’
Toevallig vond ik in de historie. ruim twee eeuwen geleden, ook al een typering van onze volksaard, In Goethe’s treurspel ‘Egmont’, dat in druk verscheen in 1788, raakt de bij het volk populaire graaf Egmont in een twistgesprek met de hertog van Alva, die door Philips II, de Spaanse koning, naar de lage landen gezonden is om ons in het gareel te dwingen en die al bij voorbaat van plan is Egmont gevangen te nemen en uiteindelijk naar het schavot te voeren. Ik citeer een passage uit de vertaling (1853) van J.A. van Eeden.
Goethe legt Egmont de volgende typering in de mond: ‘De Nederlanders zijn mannen, waardig Gods aardbodem te betreden; ieder, rond en vrij op zichzelven, is een koning in het klein, rustig, bekwaam, getrouw, aan eigen zeden gehecht. Het valt niet gemakkelijk hun vertrouwen te winnen, maar wie dat vertrouwen eenmaal bezit, blijft het behouden. Moedig, onverzettelijk, zijn ze wel te drukken, maar nooit te onderdrukken.’