Jeroen Brouwers

Onlangs kreeg Jeroen Brouwers, de grootmeester van de Nederlandstalige literatuur, de Libris Literatuurprijs 2021 voor zijn boek Cliënt E. Busken. Hij heeft eerder al vele prijzen ontvangen voor zijn omvangrijke oeuvre en ook deze was weer volledig terecht al had hij de prijs natuurlijk al veel eerder moeten krijgen.

Ik las als eerste werk van zijn hand De nieuwe Revisor, de jubileumuitgave van Tirade, waarin hij korte metten maakt met een aantal ‘schrijvertjes’ van dat moment en ik was meteen verkocht. En alles wat ik daarna van hem las maakte mijn bewondering groter.

Ik ken niemand die in zoveel verschillende genres uitblinkt. Steeds is daar die combinatie van taalvirtuositeit, gedrevenheid en persoonlijkheid.

Hij schreef prachtige romans waarvan de trilogie over zijn kinderjaren tijdens WOII in Indonesië het bekendst is. Met Het hout schreef hij over zijn jeugdjaren in een katholiek internaat, een van de eerste verhalen over de wantoestanden in de door religieuzen gerunde instellingen. Ook Satans potlood, uitgebracht in zijn reeks Feuilletons, heeft dat thema. In zijn romans (en dat zijn er veel) en novelles zijn de belangrijkste thema’s liefde, vergankelijkheid en dood.

Daarnaast schreef hij essays, polemieken, brieven, kritieken, novelles en zelfs een verzameling literaire anekdotes: Zachtjes knetteren de letteren. In zijn non-fictie werk gaat het vaak over schrijvers, uitgevers, boeken. En altijd gaat het om literaire kwaliteit (of liever het ontbreken daarvan)! Wie een goed overzicht wil lezen, moet zijn Hamerstukken hebben.

Naast die enorme literaire productie heeft Brouwers ook uitgebreid onderzoek gedaan naar zelfmoord in de literatuur. Zijn studie De laatste deur is een standaardwerk geworden.

En dan nu Cliënt E. Busken, waarvan de schrijver zelf zegt dat het mogelijk zijn laatste roman is. Het is een fenomenaal boek, helemaal geschreven vanuit het innerlijk leven van de hoofdpersoon die, opgenomen in een verzorgingshuis, doet alsof hij niet kan spreken maar intussen gaat er in zijn hoofd een niet te stuiten draaikolk van waarnemingen, herinneringen, onwaarschijnlijkheden en gemopper rond. Brouwers taaltoverkunst bereikt hier zijn hoogtepunt!