Normen en waarden in Eindhoven

Eergisteren aan de grote eettafel kwam het ter sprake: wat zijn eigenlijk normen en waarden? En wat heeft onze Eindhovense identiteit ermee te maken? Een korte zoektocht en een kleine oproep.

Ernst, Bobby en de rest
Om te beginnen is het bijzonder om te zien hoe twee woorden tot elkaar veroordeeld lijken, net als: klip en klaar, wis en waarachtig, vast en zeker of Dolce en Gabbana. Ook normen en waarden gaan zelden alleen op reis door onze taal. Ze horen nu eenmaal bij elkaar. Meestal weten mensen niet uit te leggen wat het verschil of juist de relatie tussen beide begrippen is; jij wel?

Waarden
Als we over waarden praten dan gaat het om idealen en overtuigingen van een persoon of een groep mensen. Voorbeelden zijn: we hebben respect voor de aarde, onze medemensen of het industriële erfgoed. Het zijn dit soort overtuigingen die zonder concretisering gedeeld worden en waarover we het over het algemeen nogal snel eens zijn. Geert Wilders sprak eerder zelfs van joods-christelijke waarden. Maar dan komt de vraag: wat betekent dat concreet of liever ‘Hoe uiten we die overtuigingen?’.

Normen
Dat is het terrein van de normen. Een voorbeeld: respectvol met de aarde omspringen kan betekenen dat je een polder opnieuw onder water zet, teruggeeft aan de natuur. Of dat je je medemens de hand schudt bij een eerste kennismaking. Of bijvoorbeeld een wooncomplex over een bestaand oud gebouw bouwt, uit eerbied voor dat oude pand. Dat laatste vindt plaats op het oude Strijp van Philips. Maar wat de norm is, dat is juist een groot twistpunt. Wat voor de één een prima stap is in het kader van ‘respect voor de aarde’ kan volgens een ander juist onmogelijk van dat respect getuigen. Zo wordt de elektrische fiets door de één gezien als een groen product, terwijl de ander het hoofd breekt over de vraag hoe de toevoeging van een accu, bedrading en schaarse delfstoffen het nog tot ‘een groen product’ kan schoppen..

Handje schudden
Wanneer mensen elkaar voor het eerst ontmoeten wordt er vaak de hand geschud. Jongeren ‘huggen’ steeds vaker en schudden elkaar op die manier het bovenlijf. Maar wanneer doe je dat wel en wanneer doe je dat niet? Als er een grote verjaardagvierende vrienden- en familiegroep in een woonkamer zit, schudt je dan nog iedereen de hand? Of alleen de job in kwestie? Of…. Wat is normaal? Spreek je je ouders aan met ‘u’ of ‘je’ is een ander mooi voorbeeld van de waarde ‘respect voor je ouders’. Ik heb het nooit met ‘u’ geleerd en meen toch respect voor mijn ouders te hebben.

Normaal
Dat waarover we ons verbazen als we in een andere cultuur terecht komen, dat is meestal niet door toedoen van een verschil in waarden maar in de uiting ervan: de norm. In de ene cultuur is het onbeleefd om elkaar aan te kijken, juist als je elkaar de eerste keer ontmoet. Een verschil in uitgangspunten kan zo tot heel nare situaties vol onbegrip leiden. De pest met je eigen normen is, dat je je er soms niet voldoende bewust van bent. Je hebt een beeld dat al ingekleurd is door je normenbril en die is vaak veel moeilijker af te zetten dan menigeen denkt. Anders gezegd: hoe harder iemand roept dat hij of zij zo’n belemmerende bril niet heeft, hoe groter de potentiële valkuil.

Digitale Stad Eindhoven
Een belangrijke reden waarom ik blij ben dat ik ooit op Digitale Stad Eindhoven stuitte, is vanwege het feit dat over normen gesproken kan worden. En er mag verschillend over gesproken worden bovendien. Waar de ene Eindhovenaar hoge woontorens verderfelijk vindt omdat die hoogbouw onze stad eerder verminkt dan verrijkt, denkt de andere 040-er dat het dé manier is ’to make Eindhoven great again’. Aan welke kant je ook staat, je gelooft in de waarde van de stad.

Kunst of criminaliteit of liever een milieudelict?

In de toekomst hoop ik dat we nog veel meer dialogen krijgen op DSE. ‘Dialogen’ schrijf ik en niet discussies. Die begrippen liggen voor mij behoorlijk uiteen en dat komt vooral door de manier waarop in het tijdperk van social media vaak met elkaar van gedachten wordt gewisseld. Héél ferm, vaak op de man of vrouw en zonder enige vorm van beleefdheid. De Digitale Stad Eindhoven is voor mij een vrijhaven om elkaar beter te leren kennen, elkaars ‘normaal’ te verkennen en elkaar beter te leren begrijpen. DSE kent wat dat betreft E-norm veel waard-E voor de echte stad Eindhoven. In die zin nodig ik je van harte uit: bouw mee aan onze Digitale Stad en schrijf!

Bob Leenhouwers

Naschrift: de waardencombinatie van ‘ joods’ en ‘christelijk’ door Geert Wilders heb ik altijd een lastige gevonden. Er zijn weinig landen waar de christelijke meerderheid zo goed meehielp bij het afvoeren van joodse landgenoten toen de Nazi’s daarom vroegen. Maar misschien verbaast me dat wel omdat ik de normen-en-waarden-bril van 2020 draag…