Rutte versus Simons, een emotionele uitbarsting in plaats van een rationele weerlegging

De regering is telkens verbaasd bij een ongunstige wending van de ontwikkeling van het coronavirus. Welnu, ik was op woensdag 14 juli verbaasd bij de onbeheerste aanval van Mark Rutte op Sylvana Simons, vanwege haar motie over een wijziging van de beleidsstrategie met betrekking tot corona. Hij sprak over beschaving en innerlijke censuur die grenzen stellen aan hetgeen Simons zou kunnen zeggen. Hij sprak over een motie waarin staat dat er eigenlijk sprake is van dood door schuld van 30.000 mensen(1) en heel veel andere (negatieve?) dingen. Hij stelt dat hierdoor alle mensen in het land die alle anderhalf jaar bezig zijn de corona te bestrijden, geraakt zijn(2). Hij vindt het een verschrikkelijke motie en raadt die daarom af.

Wie de motie goed leest, zal constateren dat zowel bewering 1 als 2 van Rutte niet overeenstemmen met de tekst van de motie.
Zie:
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2021Z13751&did=2021D29313

De motie gaat over de beleidsstrategie van de regering die de dood van (naar schatting?) 30.000 mensen zou hebben veroorzaakt. Het begrip strategie is tamelijk dubbelzinnig. Ik vermoed dat strategie in deze context betekent: de hoofdlijnen van beleid die gedurende een relatief lange periode gelden; relatief omdat het ene beleidsonderwerp nu eenmaal een langere levenscyclus heeft dan het andere. Een wetenschapper als Harry Mintzberg stelt dat strategie alleen achteraf kan worden vastgesteld, maar daar hebben bestuurders voor de realisatie van beleid weinig houvast aan.
Die beleidsstrategie is formeel de verantwoordelijkheid van de regering en van niemand anders. Praktisch gezien draagt een beperkt aantal adviseurs medeverantwoordelijkheid voor hun inbreng, maar dat is slechts een klein deel van allen die anderhalf jaar bezig zijn de corona te bestrijden.

Men zou kunnen zeggen dat de leden van de regering dag in dag uit schuld kunnen hebben aan de dood van mensen door hun beleid. Bijvoorbeeld bij verkeer door de maximumsnelheid te verhogen van 120 naar 130 km per uur. Aangezien niemand meer minister zou willen worden als al die doden hen strafrechtelijk zouden kunnen worden aangerekend, wordt die schuld vereffend door eventueel ontslag.
Daar past de kanttekening bij dat destijds de regering Kok op de valreep is afgetreden vanwege het besef van de schuld bij de genocide van Srebrenica die de Nederlandse staat voor 10 procent werd aangerekend.

Kortom, de aanval van Rutte is emotioneel en raakt kant nog wal. Een Kamerlid is vrij zelf de mate van beschaving en innerlijke censuur te bepalen. Een Kamerlid kan alleen tot de orde worden geroepen als die de grenzen van de wet overschrijdt. Daar is de Kamervoorzitter onder andere voor.

De vraag rijst waarom de emotionele en onjuiste aanval nodig was. Immers, Rutte had ook kunnen kiezen voor een inhoudelijke weerlegging van de motie.

De aantallen doden en levenden met long Covid, 30.000 en minstens 100.000, zijn plausibele schattingen. De cijfers van de doden zijn gebaseerd op een registratie de RIVM en een schatting van de oversterfte door het CBS. Bekend is dat de grenzen van de doodsoorzaak soms diffuus zijn en dat er gegevens ontbreken. De cijfers van de levenden met long Covid zijn problematischer. Echter, combinaties van gegevens uit binnen- en buitenland leiden tot de schatting van een groot aantal mensen met long Covid, zij het volstrekt niet exact ofwel tamelijk ruw.

Daar komt bij dat pas in 2021 de omvang van de postvirale long Covid begon door te dringen. Dat is logisch, want voor long Covid gaat men uit van klachten langer dan 3 maanden en voor chronische long Covid langer dan 12 maanden. Er moest minstens een jaar voorbijgaan voordat de ernst van de long Covid geheel duidelijk werd. De motie van Simons heeft het over honderdduizenden potentieel langdurig zieken, maar daar kan men alle kanten mee uit: er zijn nu waarschijnlijk al minstens 100.000 mensen met langdurig Covid en er komen bij veel besmettingen ook veel mensen met long Covid bij, met inbegrip van veel jongeren.

Een internationale vergelijking leert dat Nederland het tot nu toe beslist niet goed heeft gedaan bij de bestrijding van het coronavirus. Dat is verschrikkelijk jammer. Het vereist echter grondig onderzoek om te bepalen waar dat precies aan ligt.
Wel is het zonneklaar dat de beleidsstrategie van de regering of iets wat daarop lijkt, ook een essentieel aandeel in de negatieve resultaten heeft gehad. Het is ook zonneklaar dat herhaald te-weinig-en-te-laat ingrijpen van de regering een rol heeft gespeeld.

De motie van Simons stelt dat bij de beleidsstrategie met betrekking tot corona is gekozen voor het ‘gecontroleerd laten uitrazen’ van het virus. Dat is mijns inziens niet waar. Wel is daar in maart 2020 sprake van geweest, maar uiteindelijk is er na protest en ellenlange discussie iets gekozen als intelligente lockdown, qua benaming een nationalistische zelfoverschatting. En vervolgens zijn er tot nu toe steeds versoepelingen en verscherpingen van het beleid geweest, die gedreven werden door meevallers en tegenvallers. Zelf noem ik dat een achtbaanbeleid. Of dat beleid enige innerlijke consistentie vertoont, zou uit gedegen onderzoek moeten blijken.

Het is juist dat steeds de nadruk werd gelegd op de beheersbaarheid=controle van de ziekenhuis- en ic-bezetting, maar dat kan uiteraard bij het ontbreken van een zeer effectief medicijn niet zonder aanzienlijke beheersbaarheid van de besmettingen. Er is wel degelijk gestreefd naar beperking van de besmettingen.
Geconstateerd kan echter worden dat de beheersbaarheid van de ziekenhuis- en ic-bezetting te gering is geweest: tijdens de afgelopen 3 golven dreigde de bezetting steeds uit de hand te lopen, terwijl die een veel te zware last voor het personeel vormde. Eigenlijk kan dat zo niet doorgaan. Er dient een aanzienlijke buffer te worden opgebouwd.
Maar ook een betere, snellere beheersing van de besmettingen in de juiste periodes zou daaraan hebben kunnen bijdragen.

Een belangrijke meevaller is gelukkig de beschikbaarheid van effectieve vaccins omstreeks de jaarwisseling 2020/2021. Intussen lopen de vaccinaties goed. De bereidheid van de bevolking om zich te laten vaccineren is daarbij boven verwachting goed: het zou nu zelfs mogelijk kunnen zijn met enig geluk binnen enkele maanden een vaccinatiegraad tussen 80 en 90% te bereiken, wat vermoedelijk nodig is om de deltavariant te temmen.
Men dient niet uit het oog te verliezen dat die vaccinaties ook behoren tot de de beleidsstrategie van de regering. Die vaccinaties zorgen ervoor dat het virus niet kan uitrazen. In dat licht bezien is het zeer verstandig om ook de jeugd van 12 tot en met 17 jaar zo snel mogelijk in te enten.

De vierde golf is slecht begonnen omdat de regering zich liet verleiden allerlei versoepelingen te realiseren voordat alle inentingen gedaan zijn. Het was echt onhandig om de winst door gretigheid te verspelen.

Kortom, Rutte had een rationele, inhoudelijke weerlegging kunnen geven. Echter, niet zonder toe te geven dat het strategisch handelen of iets wat daarop lijkt van de regering, per saldo sterk bijgedragen heeft aan het enorme aantal slachtoffers, zowel doden als zieken. De laatsten zowel direct van het virus als van long Covid.

En de Kamervoorzitter had deze gast van de Tweede Kamer bij zijn emotionele uitlatingen tot de orde moeten roepen.

Naschrift

In mei 2021 schatte het Nationaal Bureau voor de Statistiek van het Verenigd Koninkrijk het aantal mensen met long Covid (langer dan 12 weken symptomen) in het VK op 1 miljoen. In juni 2021 werd op grond van een groot, zogeheten React-2 onderzoek het aantal mensen in het VK dat long Covid heeft gekregen, op 2 miljoen geschat.

Voorts is Engeland op dit moment een wereldproeftuin voor het coronavirus bij jongeren tot 18 jaar. Deze leeftijdsgroep wordt daar opzettelijk niet ingeënt en heeft daarbij ook vrijwel geen gedragsregels. Feitelijk is er in Engeland sprake van het laten uitrazen van het coronavirus, in dit geval de deltavariant.
Hoewel er een matigende invloed zou kunnen zijn van het advies dat iemand die een ping hoort van de corona app ten teken dat die in de buurt is geweest van een persoon met corona, in thuisquarantaine zou behoren te gaan.

De bevolking van Nederland bedraagt ongeveer ¼ van die van het VK, het aantal coronadoden ruim ⅕. Een schatting van 200.000 mensen met long Covid in Nederland lijkt dan reëel. Misschien is 400.000 gezien het React-2 onderzoek waarschijnlijker. Van de aantallen zou een meerderheid van 75% intussen genezen kunnen zijn.
Al met al is de nauwkeurigheid nog ver te zoeken. Maar het gaat om grote aantallen.

Het deltavariant zou volgens recente ervaring tot ernstiger ziekteverschijnselen bij jongeren leiden dan vorige varianten.

Voor het vervolg in Nederland blijft de beslissing om de leeftijdsgroep van 12 tot en met 17 in te enten een verstandige aanpak. Ook de leeftijdsgroep tot en met 11 jaar zou snel in aanmerking moeten komen. Mede aan de hand van de resultaten van de Engelse proeftuin zou men in Nederland kunnen evalueren of voortzetting van de inenting van jongeren in 2022 noodzakelijk is.