Strijd van overheden tegen institutioneel racisme wordt een gevecht tegen windmolens.
EenVandaag gaf vanavond duidelijkheid over wat wij Nederlanders over racisme denken.: ‘Een meerderheid, zowel wit als van kleur, erkent dat er institutioneel racisme is in Nederland. Nederlanders van kleur worden opvallend vaker gediscrimineerd door Nederlandse bedrijven, de politie of scholen en universiteiten dan witte Nederlanders.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 39.000 deelnemers van het Opiniepanel. Aan het onderzoek deden bijna 5.000 Nederlanders van kleur mee. Zij deelden in het onderzoek hun ervaringen met Nederlandse bedrijven of instellingen die hen, onbedoeld of bedoeld, discrimineerden.’
Tegelijkertijd is uit eerdere onderzoeken – onder andere n.a.v. de recente antiracismebetogingen in buiten- en binnenland – gebleken dat racisme door vrijwel iedereen veroordeeld wordt. Men wil dat het uitgebannen wordt, dat het verdwijnt.
De grote vraag is echter hoe dat moet gebeuren. Natuurlijk verwachten velen dat de overheid maatregelen neemt en vele overheden breken zich daar ongetwijfeld al het hoofd over.
Ik denk echter dat overheidsvoorschriften weinig zullen uithalen. Discriminatie, achterstelling en benadeling van burgers wegens godsdienstige of politieke overtuiging of wegens uiterlijke kenmerken zoals huidskleur zijn in de meeste landen al lang wettelijk verboden. Bij overtreding kan men aangeklaagd en bestraft worden. Aangiften en veroordelingen om deze reden komen echter weinig voor.
Dat is vreemd maar verklaarbaar. Men kan discriminatie wel vermoeden, maar moeilijk aantonen. Benadeling of afwijzing wordt natuurlijk nooit gemotiveerd met verwijzing naar iemands overtuiging of uiterlijke kenmerken. Zelfs de beschuldiging van zoiets wordt als kwetsend ervaren. De beschuldiging van discriminatie zal iedereen proberen te voorkomen. En zeker geldt dat voor bestraffing. Altijd zullen er andere, meer plausibele redenen voor een besluit of gedrag aangevoerd worden.
Integer gedrag jegens andere mensen kan niet met wetten en met politiecontrole afgedwongen worden. Wil je het toch op deze manier bereiken, dan ga je net als Don Quichote vechten tegen windmolens. Integriteit moet voortkomen uit een persoonlijke morele houding die op zijn minst geleid wordt door de overtuiging dat andere mensen behandeld moeten worden zoals men zelf behandeld wil worden.
Misschien moeten we nog even stilstaan bij de term ‘institutioneel racisme’.. Ik heb wat moeite met die term, omdat naar mijn mening er weinig of geen instituten zijn die zichzelf racistische handelingen of uitlatingen toestaan. Misschien heeft bij ons de Belastingdienst in zijn aanpak van de toeslagenfraude zich daar wel schuldig aan gemaakt, maar dat lijkt mij dan een uitzondering. Ik denk dat bij de Nederlandse politie, die er momenteel toch ook sterk op aangekeken wordt, geen instructies te vinden zijn waarin wordt voorgeschreven bepaalde bevolkingsgroepen systematisch te wantrouwen en te controleren.
Toch komen er wel incidenten voor, waarbij de politie discriminerend en racistisch handelen wordt verweten.. Is er dan sprake van institutioneel racisme? Ik denk van niet. Als agenten zich niet overeenkomstig de richtlijnen van hun organisatie gedragen, is er geen sprake van institutioneel maar van individueel racisme. Dan moet niet ‘de politie’ in de beklaagdenbank gezet worden maar de betrokken individuele agenten.
Een goede testcase – maar niet in ons land – is de arrestatie van George Floyd in Minneapolis. Was zijn dood het gevolg van institutioneel of van individueel racistisch geweld? Volgens de duizenden demonstranten die daarna de straat op gingen was het institutioneel. Zij beschuldigen de hele Amerikaanse politie. Die zou dus instructies moeten kennen om tegen gekleurde mensen kritischer en harder op te treden dan tegen blanke.
Ik betwijfel of dat waar is.. Ik denk dat alleen de betrokken agenten verwijtbaar gehandeld hebben. De aansprakelijkheid ligt waarschijnlijk niet bij het instituut, i.c. de politieorganisatie waartoe zij behoren.
“Integriteit moet voortkomen uit een persoonlijke morele houding die op zijn minst geleid wordt door de overtuiging dat andere mensen behandeld moeten worden zoals men zelf behandeld wil worden.”
De overheid dus niet maar hoe dan wel? Welke oplossingen zie jij Lau?
Mijn antwoord hierop is niet bijster origineel, integendeel zeer traditioneel en tamelijk simpel.
Iedere mens wordt, zeker in het begin van zijn leven, opgevoed. Er zijn volwassenen om hem/haar heen, thuis, op school, in clubs en verenigingen, en soms ook in kerken, die jonge mensen beginselen bijbrengen en gedrag aanleren. WAT die personen en instellingen aan jonge mensen bijbrengen is belangrijk, en vooral ook dat ze daarin zelf een goed voorbeeld geven. Als jonge mensen door volwassenen goed behandeld en goed onderwezen worden, bestaat er een gerede kans dat zij dat gedrag en die lessen gaan overnemen. Als ze in hun jeugd slecht behandeld, geslagen, gekleineerd, uitgescholden of verwaarloosd worden, zal er bij hen weinig motivatie en kennis ontstaan om het zelf beter te (kunnen) gaan doen. Volgens mij hangt dus heel veel af van de opvoeding die kinderen thuis en in de hen omringende milieus krijgen.. Een film die dit heel goed laat zien is bijvoorbeeld Ciske de Rat.
P.S. Ik ben mij bewust dat ik nu toch de overheid inschakel, maar dan niet zozeer als wetgever en wetshandhaver, maar als schepper van onderwijs..