Tweetakt: de scoot van jut

Een ‘milieuvriendelijke’ viertakt

In het kader van het milieu schrijft menig stadsluchtkenner dat het knetterende brommertje moet verdwijnen. Hetzelfde knetterende brommertje dat tot de jaren zeventig een pleonasme was, want alle brommers knetterden tot die tijd. Als het aan de beleidsmakers ligt bromt men in Eindhoven straks alleen nog met een viertakt-motor of elektrisch. Er zit echter een luchtje aan het beoogde milieuvoordeel.

“Ga toch fietsen!”

Je zag die kreet vroeger op heel veel plekken in het wild. Met name bij drukke verkeersaders. Terecht, want daar is natuurlijk enorm veel milieuwinst te behalen. Ik wil daar tegenin brengen dat lang niet iedereen de gezondheid heeft om de fiets te kunnen pakken. En voor grotere afstanden is de fiets gewoon niet de meest geschikte keuze. Een milieuvriendelijker alternatief voor individuele mobiliteit is dan een zoektocht waard én legitiem. Maar wat is milieuvriendelijker?

Tomos: tweetakt avant la lettre

Tweetakt voor Jan en alleman

Na de tweede wereldoorlog ontstond er een steeds grotere vraag naar mobiliteit. Tijdens de wederopbouw waren grondstoffen en middelen schaars, bovendien was de beurs van menigeen smaller dan smal. Het tweetakt motortje bood uitkomst: licht van gewicht door een beperkt aantal onderdelen, makkelijk te onderhouden en krachtig zolang je genoeg gas gaf. Door wat olie bij de benzine te mengen werd het zaakje voldoende gesmeerd en over de blauwe rook zaten we niet zo in. We konden namelijk op pad. Met een bromfiets, een snorfiets of nog mooier de Vespa’s van weleer. Ook lichte motorfietsen werden van een tweetaktmotor voorzien.

Japanse viertakt

Tegen het einde van de zestiger jaren kwamen de Japanse merken steeds nadrukkelijker op de Europese markt met hun brommers en motoren. Honda presteerde het om concurrerend geprijsde viertakt-brommers aan te bieden, exclusief blauwe walm en met een sonore brom uit de uitlaat. Vanaf dat moment begon het minder vervuilende alternatief aan een opmars. Uiteindelijk stierven in Europa vrijwel alle tweetakt producerende bromfietsbouwers een gewisse dood.

Vanaf 2018: geen tweetakt meer

In de EU zal waarschijnlijk vanaf 2018 een verbod op verkoop van tweetakt brommers, scooters en snorfietsen van kracht zijn. De knetterende, jankende tweewieler zal daarmee een langzame dood sterven hoewel de mensen met een kleinere beurs nog steeds dankbaar onderweg zijn met hun goedkoop stukje techniek.

Logisch of toch niet helemaal

Sinds de zeventiger jaren is er veel veranderd in bromfietsland. Het retro-scootermodel is de grote favoriet. En de overgrote meerderheid van dit type scooter heeft een viertakt motortje dat zorgt voor de aandrijving. Dit soort scooters komen doorgaans uit China en de kwaliteit ervan blijkt bijzonder laag te zijn. Ik kan iedereen in dat kader aanraden een scootersloop te bezoeken met iemand die er oog voor heeft. De goedkope prullen staan al na korte tijd op de begraafplaats. Maar zoals altijd stuurt de aanschafprijs het consumentengedrag met als gevolg dat de bromfietsmarkt wordt overwoekerd door een soort wegwerpscooter. Logisch, maar met een wrange bijsmaak.

Milieueffect

Toegegeven: de uitlaatgassen van een viertaktbrommer zijn ‘schoner’ en het geluidsniveau is lager. Dat geldt dus ook voor de erg goedkope versies uit het land waar tegenwoordig alles vandaan lijkt te komen. Met de verkleining van het lokale uitstootprobleem, creëren we met dit alternatief een situatie waarbij het milieu eigenlijk zwaarder wordt belast. Ter illustratie: als iemand 5.000 kilometer per jaar rijdt, dan is het de vraag of het goedkope alternatief het tweede jaar haalt. Als de machine doorgaans ook nog buiten staat, wordt het antwoord ‘nee’ nóg waarschijnlijker.

Uiteindelijk verdwijnt de scooter van de straat en moet er een nieuwe komen. De Chinese fabriek zal opnieuw grondstoffen met energie moeten omvormen tot wederom een tweewieler van bedenkelijke kwaliteit. Als de scooter eenmaal van de band rolt moet hij, samen met veel soortgenoten, de boot op. Die boot is helaas niet electrisch aangedreven en zorgt dan nogmaals voor een aanzienlijke milieubelasting. Een groot milieuvoordeel van een ouder en minder schoon voertuig is dat je hem simpelweg niet meer hoeft te bouwen. Dat is voor het milieu lang zo slecht nog niet.

Sociaal effect

Naast het milieu-effect speelt ook de portemonnee van de eigenaar een rol. Ik weet dat het niet de favoriete invalshoek is van veel Eindhovense politici, maar aan de keuze om tweetakt brom- en snorfietsen te verbieden kleeft een sociaal nadeel.

Veel eigenaren van vervuilende bromfiets hebben zo’n ding omdat het op de langere termijn goedkope en betrouwbare mobiliteit garandeert. Het is in sommige gevallen de enige vorm van gemotoriseerde mobiliteit. Juist die mensen, niet geholpen door een dikke beurs, worden geraakt door strengere milieuwetgeving. Er is wat dat betreft een overeenkomst met de vierwielindustrie: elektrisch rijden, of gewoon een schonere nieuwe benzinewagen, is voor veel mensen onbetaalbaar.

Elektro: geen uitlaat, geen uitstoot

Elektrobrommers

Voor alle elektrisch aangedreven brom- en snorscooters geldt dat deze op lokaal niveau de luchtkwaliteit niet negatief beïnvloeden. Maar ook in dit marktsegment zit er veel kaf tussen het koren. Om een idee te krijgen aangaande de (on)mogelijkheden is een artikel over een elektrisch aangedreven bierkratje interessant. In het Eindhovens Dagblad van 20 oktober jl. werd de ‘Reib’ in beeld gebracht. Niet alleen het concept maar ook de kosten van zo’n scootmobierkrat komen aan bod: rond de 700 euro ben je kwijt aan materiaal. En dan moet de assemblage nog beginnen. Je mag je dus de vraag stellen bij de kwaliteit van een geassembleerde en geïmporteerde elektroscooter uit China als die voor 1500 à 2500 euro te koop staat in de Nederlandse (web)winkels.

‘Made in China’ is zeker niet per definitie een slecht teken, maar van de benzine-aangedreven zustermodellen kennen we de vaak matige afwerking en oppervlaktebehandeling (roest). De kwaliteit van de accu’s is vaak ook niet super en een scooter zonder goede accu’s komt op dezelfde rustplaats terecht als de eerder genoemde wegwerpscooters.

Ene kleine stukje aarde

Belangrijker is dan ook om het plaatje breder te trekken dan de Vestdijk alleen. Goedkoop milieuvriendelijk scooteren kan alleen zolang de productie buiten ons Europese gezichtsveld plaatsvindt. Het land van Xi Jinping heeft wat betreft milieu nog een zeer grote inhaalslag te maken. Wij zijn gevoelsmatig gelukkig al lang op de goede weg…

Het artikel over de rijdende bierkrat ‘Reib’ vind je op de site van het Eindhovens Dagblad: https://www.ed.nl/eindhoven/rijdend-bierkratje-verbaast-eindhoven-en-omstreken~a8a67570/