Van fiets tot Moordwapen!

Enkele jaren geleden heb ik op de DSE-site een of twee artikeltjes gepubliceerd met fietsen en fietsonderdelen uit 1913.
Helaas kan ik deze artikeltjes niet meer terugvinden want dan had ik een link er naartoe kunnen opnemen.
Geen nood, de catalogus waar ik toen uit citeerde heb ik nog en daar staan vele artikelen in die in 1913 populair waren.
De catalogus is van de “Rijwielfabriek Leonidas” uit Tegelen in Limburg.
De firma is opgericht in 1895 en de eigenaren zijn “Karel Lengs & Zonen.
Het bedrijf is een verzendhuis en waarschijnlijk een van de eerste in Nederland.
De catalogus is, voor ons uit 2020, een onuitputtelijke bron van vermaak.
Ik ga nogmaals bladeren in deze catalogus.

Bestellen doe je door met het bedrijf te corresponderen en ik citeer :

“Correspondentie in Hollandsch, Duitsch, Fransch, Engelsch, Spaansch, Maleisch, Deensch, Zweedsch, Russisch en Poolsch.”

Dat is niet mis, helaas staat “Brabantsch” er niet bij dus wij zullen van de telefoon gebruik moeten maken.
Dat kan en het “Telephoonno is 335.”
Eenvoudig te onthouden dus!

De firma heeft, naar eigen zeggen, 10.000 artikelen in 100 verschillende branches met een waarde van meer dan 1 miljoen gulden.
Ze leveren rechtstreeks vanuit hun magazijnen, via de “expeditie-afdeeling” aan meer dan 100.000 klanten.
De leveringsvoorwaarden zijn zeer uitgebreid beschreven en bevatten zaken die in 2020 niet meer geaccepteerd zouden worden.
De prijzen zijn voor ons in de 21 eeuw een lachertje.
Ik citeer uit het artikel-gedeelte van de catalogus.

“Een speciaal Heeren-Rijwiel” model 1913, van solide constructie, krachtige voorvork met vernikkeld kroonstuk, gemakkelijk uit elkaar te nemen, prima dubbelklokken lager, rollerketting, prachtig modern kettingwiel met 48 tanden, hielvelgen, een prima gereedschapstasch, solide radtrap pedalen met gummi en een betrouwbare bandrem. Prijs: fl.21,– “
Als je deze fiets geleverd wil krijgen met “vrijwielnaaf met zeker werkende terugtraprem, fl.6,– extra.
Met een krachtig werkende terugtraprem, fl.7,– extra.”
“Rijwiel met prachtig rood en groen gebiesd, verhooging fl.1,–

Ook aan de dames is gedacht. Dat is best bijzonder want in 1913 fietsten dames nog niet veel.
“Speciaal Dames-Rijwiel model 1913” volgens ongeveer dezelfde specificaties als boven kost dit rijwiel fl.27,– je krijgt er dan wel een prachtig gekleurd netje bij en een celluloid kettingkast.
Het verbaast mij dat deze fietsen geleverd worden zonder banden. Koop je een betere/duurdere fiets dan zijn de banden wel in de prijs inbegrepen. Een “Lantaarn en Bel” zijn ook niet inbegrepen.
In de catalogus wordt verder ingegaan op elk onderdeel.
Alles is los te koop in meerdere varianten.

Hierna volgen een paar bladzijden,
” Hoe behandel ik mijn Rijwiel” en “Hoe kan men alle mogelijke reparatien aan een rijwiel vermijden en hoe voert men zulke voorkomende gevallen goed uit.”

Uit deze bladzijden citeer ik:

“Het eenigste wat mogelijk aan verandering onderworpen is, en ook de onbekwame uitvoeren kan, Is het juist stellen van stuur en zadelpen. Evenwel moet men met zorg te werk gaan; want hoe dikwijls komt het voor, dat jonge luidjes, welke nog geen handig gebruik van een schroevensleutel weten te maken, de in aanmerking komende schroefmoeren beschadigen, en alzoo het vroeger elegante rijwiel ontsieren.
Als hoofdzaak in de behandeling van het rijwiel is voorzeker wel de zuiverhouding en het doelmatig oliën van het zelve aan te nemen”.

Ook vind ik vele tips om goed en verantwoord te kunnen fietsen. Ik citeer:

“Bij het wielrijden is het aan te bevelen, steeds gelijkmatig te trappen, want het moet voor geheel verkeerd gehouden worden, wanneer men meent door ongelijkmatig te trappen beter voorwaarts te komen en zichzelf weiniger te vermoeien. Geheel het tegendeel is het geval; door dat rukkende gebruik der pedalen wordt niet alleen de kracht van den rijder nutteloos verspild, maar ook slijten de deelen der pedalen veel gauwer af”.

Ook bij ongelukken weet men raad!
“De grootste schade lijdt een rijwiel bij een val. De wielrijder zal derhalve alles vermijden, wat daartoe kan bijdragen. Daarom neme men op onbekende straten een niet al te snel tempo en vestige men bij het nemen van draaien de grootste aandacht”.

Nog vele goed gemeende adviezen, om een val te voorkomen, volgen.
Ook wordt uitvoerig beschreven wat men moet doen om een botsing te voorkomen.
Gaat het dan toch mis en het rijwiel heeft schade dan wordt vrijwel voor alle onderdelen vreemde reparaties voorgesteld.
Ik zal niet alles beschrijven maar sommige reparaties moet ik toch noemen.

Velg verbogen: “met een touw de spaken en velg te tezamen trekt en terug te buigen”.
Pedaalas verbogen: “Zet men de pedaal in zoo’n stand, dat door een zeer snellen druk met den voet eene terugbuiging volgen kan”.
Als het frame verbogen is: “Wanneer zich bij een val het geheele frame verbogen heeft, kan men hetzelve door langzaam terugbuigen weder in orde brengen. Daarbij wil het dikwijls voorkomen, dat het voorwiel de vork aan eene zijde wrijft, deze fout kan zonder dat men het rad eruit neemt, verholpen worden, als men het rijwiel op den grond legt, met onder de naaf van het voorwiel en van het stuur een stuk hout of steen legt, en dan door drukken met den voet van de vork weder recht ziet te krijgen.”
Alle reparaties komen neer op trekken, schoppen en wringen.

Ik stop maar eens over dat fietsen. Er is nog veel meer over te vertellen maar, misschien een andere keer.

De volgende pagina’s gaan over hand-en trap naaimachines. De machines kosten tussen de fl.15,50 en fl.56,–
Voor die dure machine van 56 gulden krijgt men een
“Leonidas Patent-cylinder-Elastiek-naaimachine met aanschuiftafel”
Wie wil dat nu niet!

Na de naaimachines is de beurt aan Rijtuig-motor-en rijwiellantaarns.
Deze lantaarns draaien op carbid of petroleum. Ook zijn er olie en lantaarns met kaarsen.
Reuze handig op de fiets.
In een apart kadertje wordt melding gemaakt van de nieuwste uitvinding, de
“Electrische Rijwiellantaarn met eigen Dynamo.”
Deze nieuwste uitvinding is te koop voor fl.13,50
Voor de overige ouderwetse lantaarns moet tussen de fl.3,25 en fl.4,75 betaald worden.

De artikelen die achtereenvolgens worden getoond en besproken zijn echt te veel om op te noemen.
Ik zal een paar categorieën noemen:
Carbidbussen, smeerolie, spreekmachines, muziekinstrumenten, geweren, pistolen, munitie, horloges, fotocamera’s, messen, thermo-en barometers, sigaren, schertsartikelen, stoommachines, ratten en muizenvallen, boorden, manchetten en frontjes, korsetten etc. etc. etc.
Ik kan nog een paar prijzen uit 1913 noemen.
een carbidbus van 1 kg kost 25 cent
een flesje rijwielolie van 125 gram kost 10 cent

Een spreekmachine is een platenspeler met zo’n fraaie hoorn erop.
Ze werken niet elektrisch maar moeten opgedraaid worden.
Het zijn prachtige apparaten die ik best zou willen hebben.
Er worden 17 modellen getoond voor een prijs tussen fl.8,75 en fl.61,–.
Bij elke spreekmachine worden 200 naalden gratis bijgeleverd.
Bij de machines horen platen. De prijs van deze platen is fl.0,90 of fl.1,25.
De platen bevatten muziek en voordrachten Ze zijn verdeeld in verschillende rubrieken zoals
:
“Marschen, salonstukken en humoristische voordrachten.”

Enkele titels. Het valt me op dat de vrouwelijke artiesten met mevrouw worden aangesproken.
“Radezky Marsch en Alte Kameraden” onbekende uitvoerenden
“Der Rose Hochzetszug, Leo Jessel
Warmes wasser, Tyroler-Sanger en Jodler gez. Hans Bladel
Leve de Bond Vergunning en Vergunning-Marsch, Hein en Willy uit Rotterdam.
Wat is een Mensch en Dat moet je gelooven, J.v. Gelde
Zomervreugd en Dat doe ik niet, Mej. Betsy van de Helm
Herinnering voor het leven en De Uitkomst door Mevr. Marie van Brinkom, Hollandsche Soubrette
Ave Maria, Mevr. Broek-Landre”
en nog veel meer.

Wat me ook verbaast is dat er geweren, pistolen en munitie wordt aangeboden.
Klaarblijkelijk hoef je in 1913 niet over een vergunning te beschikken en kan je dus vrijelijk de mooiste moordwapens kopen.
De geweren zijn o.a. “Tuin en Reisfloberts en Jachtkarabijnen enkel en dubbelloops.”
De prijzen lopen van fl.3,05 voor een Tuinflobert tot fl.54,– voor een Dubbelloops Centraal geweer.

Bij de afdeling pistolen worden 25 verschillende modellen getoond. Ze zien er afschrikwekkend uit.
De prijzen variëren van fl.1,95 voor een Lefaucheux revolver tot fl.23,50 voor een Origineel Browning Pistool van het nieuwste model.
Je kan ermee 7 kogels afschieten in 1,5 seconde,
Binnen de pistolen is er nog een heel bijzondere categorie nl de “Wielrijders revolvers”.
De revolvers in deze bijzondere categorie koste tussen fl.3,– en fl.6,65. Geen geld!
Een vreemd pistool wil ik ook nog vermelden.
Het Is het “Schijndood pistool” Wat ik me daarbij moet voorstellen weet ik niet.
Er staat de volgende omschrijving bij:
“Nieuw model. Extra voor gebruik van Schijndood patronen geconstrueerd en door Den Staat goedgekeurd en van een Staats-stempel voorzien. In geval van nood is het wapen binnen 2 seconden schietvaardig.”
Het ding kost slechts fl.3,15 met gratis 10 patronen en een ontlaadstok.”

Het wordt te lang en dus ga ik nu stoppen. Misschien een andere keer meer.

Gerrit