Vanaf nu gaat het bergaf met Brainport Brabant

De mierenhoop van ASML

Als je een multidisciplinaire verzameling techneuten zo dicht mogelijk bij elkaar zet dan ontstaat er een organisme waar geen individu weet hoe het hele apparaat werkt, maar de verzameling individuen weet het wél. Deze ‘mierenhoopstrategie’ is veertig jaar uitgedragen en afgedwongen door Martin van den Brink, CTO van ASML. En die strategie is de reden waarom ASML’s Research & Development zo effectief is. Daarom zitten er 20.000 op een hoop op de Run in Veldhoven. ASML verdiend zoveel geld met de resultaten van deze R&D dat ze vier miljard euro per jaar kunnen besteden aan onderzoek; Dat is drie keer zo veel als de drie technische universiteiten samen.

Gevolgen van Groei van 30% YoY

Daarom kon het bedrijf elk jaar 30% groeien, in omzet en in personeel. Daarom was de Nederlandse visvijver voor gekwalificeerd personeel rond het jaar 2000 leeggevist en ging de werving internationaal waardoor de Brainport regio veranderde van een Brabantse samenleving naar een multiculturele. Huisvesting was een probleem want er werd niet genoeg gebouwd dus de expats verdrongen de autochtonen.

Veldhoven bouwde in stilte tegen de klippen op, terwijl ambitieus Eindhoven is blijven steken in mooie plannen van hoge gebouwen en bouwde niet meer huizen dan het langjarig gemiddelde.

De autochtonen begonnen te morren en zich af te vragen of er grenzen aan de groei waren. De landelijke politiek wil import van kenniswerkers saboteren en de instroom van buitenlandse studenten indammen, dus slim volk importeren kan ASML dan niet meer. Ook de regionale politiek begint zich te verzetten zich tegen de groei van ASML.

Dreigement

Maar ASML’s CEO Peter Wennink gaf bij de presentatie van de jaarcijfers van 2023 (ED 24-01-2024) aan dat het bedrijf zal blijven groeien onafhankelijk van wat wij daar in Nederland van vinden.

Hoe ernstig is dit dreigement? Stopt het bedrijf nu met groeien of gaat het bedrijf elders verder groeien of verdwijnt ASML zelfs helemaal uit de Brainport Regio.

Wisseling van de wacht bij ASML per 1-april-2024.

Nederlander Wennink vertrekt per 1 april van dit jaar en wordt opgevolgd door de fransman Christophe Fouquet. Die heeft vast minder binding met de regio en is meer internationaal gericht.

Nederlander van den Brink vertrekt ook per 1 april van dit jaar. Daarmee loopt ook de bindende kracht van de mierenhoop-strategie de deur uit en zijn er kansen om een en ander over de wereld te verspreiden.

Zijn Nederlanders beter?

Nederlanders willen niet meer dan 4 dagen per week werken, waarvan 2 dagen thuis, want anders nemen ze subiet ontslag. Elders in de wereld werken ze nog gewoon 6 dagen in de week 10 uur per dag. Met maximaal 5 vakantiedagen per jaar die ze niet opkrijgen. En voor een lager loon.

Er zijn een paar miljard Aziaten, die zijn vast niet allemaal stommer dan wij. Het is zelfs te verwachten dat daar een paar miljoen techneuten tussen zitten die stukken beter zijn dan wij Brabo’s.

Nieuwe machines van ASML

Of er nog een opvolger komt van de High-NA EUV machine moeten we nog maar afwachten. De eerste High-NA is vorige maand verscheept naar Intel (USA). De betaalbare oplossingen met geavanceerde optica en mechatronica zijn bijna uitgeput om de transistoren nog kleiner te maken. De toekomst van ASML zit in computational lithography. Dat is: met software zoveel mogelijk variatie wegrekenen waardoor de chip gemiddeld beter wordt. Dat werk kun je heel gemakkelijk Brabant uitfietsen zonder dat je een netwerk van toeleveranciers moet meeslepen. Blinde gok: er werken nu een paar duizend ontwikkelaars op dit gebied in Veldhoven. Die kun je het beste allemaal zo dicht mogelijk bij de klant laten werken. Het nieuwe kenniscentrum van Samsung en ASML in Zuid-Korea (ED 15-12-2023) is een teken aan de wand. In Taiwan zal ook wel zoiets op stapel staan. Die verdwijnen vrijwel zeker als eerste uit de Brainportregio.

Concurrenten van ASML

Op dit moment heeft ASML geen echte concurrenten. Maar de USA vindt dat ze een Nederlands bedrijf kunnen verbieden om zijn nieuwste modellen aan China te leveren. Dat lijkt belachelijk en dat is het ook. Dat gaat China niet accepteren. Dus is het te verwachten dat ze koste wat het kost zelf zo’n ding willen kunnen bouwen. Over een (groot?) aantal jaren zal China dus zijn eigen lithografieapparaat gebouwd hebben en moet ASML de markt delen met een echte concurrent. Die concurrent zal alles op alles zetten om ASML kleiner te krijgen. ASML heeft dan minder geld voor ontwikkeling en wordt dan elk jaar kleiner. Dus minder banen in de Brainportregio. Met dank aan de geopolitiek van de USA om China af te sluiten van moderne halfgeleidertechnologie.

Klanten van ASML

Negentig procent van alle halfgeleiders komt op dit moment uit China, Taiwan en Zuid-Korea.

80% van de ASML machines gaat dus daar naar toe.

asml verkopen 2023

Dus waarom zou je niet daar die machines bouwen in plaats van in Veldhoven.

ASML verscheept zo’n machine op dit moment door vier boeing 747s vol spullen naar de andere kant van de wereld te vliegen, dus voor ‘t milieu is het misschien wel beter om die machines daar te maken. Als je dan ook de Amerikaanse onderdelen in Vietnam maakt dan kunnen die zich er ook niet meer mee bemoeien wie wel of geen machine krijgt.

Conclusie:

Een voorzichtige conclusie is dat 2023 waarschijnlijk het topjaar van ASML in de Brainportregio was. Ze zullen nog wel een beetje groeien, maar dat zal vooral dichter bij hun klanten zijn.

Let wel: al het werk dat eenmaal is verdwenen uit de regio komt nóóit meer terug!

Dus hebben we over een jaar of vijftien hier in Brabant allemaal wél een huis, maar géén werk.

Naschrift van de auteur:

Ik ben van nature geen pessimist, dus dit verhaal staat me hélemáál niet aan. Ik daag iedereen uit om mijn redenering de grond in te boren. Ik wil in dit geval graag ongelijk hebben.

Voor de volledigheid moet ik melden dat ik van 1984 tot 2000 met veel plezier bij ASML gewerkt heb en dat ik nu nog een paar aandelen van het bedrijf in bezit heb.