Vanuit het hart van onze lokale democratie…

“…is dit live: Jan de Koning met de voorlopige uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen van Eindhoven. In grote lijnen is al duidelijk zichtbaar hoe de kiezer gesproken heeft. Het is nu aan de grote partijen die in de grootste stad van Metropoolregio Brainport om te bepalen wie met wie samen gaat werken om, samen met burgemeester Jorritsma, de stad de volgende vier jaar te gaan besturen.”

LNN News
Het zou zomaar een avonduitzending geweest kunnen zijn van LNN, het Lichtstad Nieuws Netwerk op de avond van 21 maart 2018. Voor een groot scherm zouden Jan de Koning, de Nederlandse evenknie van CNN’s John King proberen te duiden hoe er in Stratum en Strijp gestemd is. André Koper, met een strak naar één kant gekamde grijze haardos, zou hem om nadere verduidelijking vragen. En de twee zouden heel Eindhoven gekluisterd voor de buis houden.

Every vote counts
“Is het niet prachtig hoe wij in onze hoofdstad van Brainport de democratie vieren, Jan?”, waarop André direct zou wijzen op een klein hobbeltje: “We hebben nog een paar reststemmen over, Jan en naar het zich laat aanzien ontbreekt er hier en daar een stem. We zullen nog even geduld moeten hebben, want zoals we weten: in Eindhoven telt elke stem! We gaan er even tussenuit voor een reclame voor Houben Worstenbroodjes maar zijn zo terug…”

Welcome back
“Ik schrik, Jan, wat bedoel je met de stemmen? Is er iets niet goed gegaan bij het tellen van de stemmen? Ik bedoel we zijn toch niet voor niets gestopt met het gebruiken van stemcomputers en opnieuw met papier en potlood aan het kiezen?”. Met een veegbeweging veegt De Koning in één keer heel Eindhoven van zijn scherm en legt uit waar het biljet wringt.

Restzetel
“Door de hoeveelheid beschikbare zetels en het totaal aantal uitgebrachte stemmen is sprake van een zogenaamde restzetel. Deze restzetel wordt toegekend aan het CDA of aan BBL, Brede Beweging Linksom. Voor deze lokale afsplitsing van de SP zou dit kunnen betekenen dat ze alsnog kans maakt op een tweede raadsperiode.” André vult aan: “Die restzetel, wordt die automatisch aan de grootste van de twee toegekend?”. “Nee nee, dat gaat volgens een berekening die te maken heeft met een kiesdeler en dergelijke, maar laten we eens kijken hoe de vlag ervoor staat…”

Count every vote
Op het scherm schrijft Jan de Koning nu het aantal stemmen dat BBL uit de actuele telling blijkt te krijgen: 1593. “Dat zou net onvoldoende zijn voor BBL om alsnog in de raad te komen. Wanneer het er bijvoorbeeld 1607 zouden zijn zou het weer wél mogelijk zijn om vier jaar mee te praten. Het is de vraag hoe goed er geteld wordt en bij dit soort kleine verschillen kan ik me voorstellen dat een hertelling overwogen wordt…” “Begrijp ik het goed Jan, dat wanneer het blijft zoals de voorlopige uitslag nu is, ik herhaal: de voorlopige uitslag, dat de restzetel dan naar het CDA gaat en BBL niet terugkeert?” “Zo is het André, dus het lijkt een beetje op Georgia in 2020.” “Huh?”

Too close to call
“Laat me het je uitleggen André: door de futuristen van Eindhoven365 is me een glazen bol aangeboden waarin ik zie dat in november 2020 sprake zal zijn van een zéér klein verschil tussen twee presidentskandidaten van de Verenigde Staten. Dit slimme apparaat laat bovendien zien dat er bij wet is bepaald dat de stemmen worden herteld wanneer de marge kleiner is dan 0,5 procentpunt bedraagt. In Georgia zal het gaan om het geringe aantal van 1579 stemmen.” “Interessant Jan, en wordt er dan straks opnieuw gestemd?” “Nee, dat niet, maar ze gaan tegen die tijd wel ongeveer 5 miljoen stemmen opnieuw tellen. Dat doen ze in Amerika niet alleen bij zeer geringe verschillen, maar ook als één van de partijen een onrechtmatigheid opmerkt.” “Wat betekent dat voor de Eindhovense situatie, Jan?”

A different cook
“Hier in Eindhoven lossen we dat anders op. Uiteraard hebben we in de gemeenteraadsverkiezingen te maken met meer dan twee partijen. Dat alleen al maakt dat burgemeester Jorritsma liever geen discussie in de raadzaal wil en eigenlijk direct voorstelt om te stemmen over een hertelling. Alle partijen mogen dan aangeven of ze het bezwaar van één van de partijen honoreren of niet. Dat klinkt fair, André, nietwaar?” “Zeker en pragmatisch bovendien… maar eh… is het dan zo dat ook de stemmen van het CDA en die van de oorspronkelijke SP worden meegenomen?” We zijn zo terug na een woordje van onze groene dakdekkers…

“Juist André, zo is het. Het CDA zal waarschijnlijk claimen dat alle stemmen zeer zorgvuldig zijn geteld. En de SP zal het niet nalaten af te rekenen met de dissident en BBL-voorman Patrick van der Voort.” “Dus Jan, het CDA krijgt er een zetel bij als het niet akkoord gaat met die hertelling?” “Eh, ja, zo zou je het wel kunnen zien, ja. Het is in de Eindhovense gemeenteraad gewoon een andere ball game, a different cookie…”

Bij twijfel, niet doen
In 2018 zijn bij de Eindhovense gemeenteraadsverkiezingen de stemmen eerst voorlopig vastgesteld. BBL kreeg in de voorlopige resultaten 1593 stemmen. Twee dagen later bleek uit de definitieve uitslag dat het feitelijk om 1585 stemmen zou gaan. Nét te weinig voor de restzetel, maar uit tellingen op basis van stembureauverslagen bleek dat het zou gaan om 1607 stemmen; genoeg voor de restzetel.

Jan de Koning, maart 2018

Die twijfel wegnemen, door een grondige hertelling, daar hadden noch de grote jongens noch John Jorritsma zin in. “Breaking news, Jan: Burgemeester Jorritsma appt zojuist: Stop the count!” “Is het niet geweldig hoe we hier deelgenoot worden van opnieuw een prachtig stukje lokale democratie?” We zijn zo terug, na een woord van onze sponsor Sweco, onze zorgeloze stadsontwikkelaars…

2022 History in the making
En zo gaan we langzaam maar zeker op weg naar de nieuwe gemeenteraadsverkiezingen op 16 maart 2022. Die beloven wel iets spetterender te worden dan die van twee jaar geleden, al was het alleen al doordat de coronacrisis de stad zal hebben veranderd. Financieel is er gelukkig geen vuiltje aan de lucht, lang leve de bomen die tot in de hemel zullen reiken. Ook op de Trudo-toren.