Veerkrachtig en ontspannen wandelen: Schoenen

In de vorige aflevering heb ik geadviseerd om Veerkrachtig en ontspannen wandelen te beginnen door 3 maanden met blote voeten volgens dat patroon te lopen, binnenshuis of op een geschikt terrein. Lang geleden was lopen op blote voeten, levenslang algemeen gebruikelijk. Zie hieronder de voetafdruk van de Homo heidelbergensis, ongeveer 300.000 jaar geleden in de omgeving van Heidelberg. Toen liep men waarschijnlijk op goed begaanbaar, natuurlijk terrein, zonder alle stenen, asfalt, beton, vuilnis, glas en spijkers anno 2023. Ook had Lodewijk XIV toen nog geen rommel gemaakt door de plundering en genocide in het Neckardal, met onder meer de definitieve verwoesting van het Slot van Heidelberg.

Duidelijk te zien is dat het lichaam van deze passant zwaar heeft gedrukt op de bal van de voorvoet, wat minder zwaar op de achtervoet en dat er geen schoen aan te pas kwam. De grote teen staat recht in het verlengde van de voet: geen schuine grote teen, wat tegenwoordig vaak voorkomt, vermoedelijk door het dragen van schoenen.

Van blote voeten naar schoenen
Tegenwoordig is het gebruikelijk om in de sterk verstedelijkte landen schoenen te dragen. Er zijn nog wel plattelandsgebieden zoals in Noord-India waar overwegend op blote voeten wordt gelopen. Zelf vind ik lopen op schoenen meestal zinvol vanwege bescherming van de voeten. In sommige landen is het zelfs noodzakelijk om ernstige ziekten te voorkomen. Tegenover de bescherming met schoenen staat echter bij veel mensen de levenslange degeneratie van de voeten en soms de ruggengraat door schoenen.

Toen ik in 2020 begon met het wandelpatroon “Veerkrachtig en ontspannen wandelen”, heb ik dat jaar gewandeld op mijn toenmalige conventionele schoenen voor wandelen met de hiellanding. In mijn geval waren dat Hanwag wandelschoenen en Teva sandalen, die beide onder meer beschikken over een hielverhoging ofwel een hoogteverschil tussen de hiel en de voorvoet.
Vooral de hielverhoging ging bij het wandelen met het nieuwe wandelpatroon steeds meer irriteren. Daarom zocht ik naar een alternatief, dat ik vond in de vorm van blootsvoetsschoenen, die nooit een hielverhoging hebben.

Schoen die de gehele voet beter moeten laten werken
Blootsvoetsschoenen – die ook in Nederland vaak barefoot shoes worden genoemd – zijn geen schoenen die men altijd met blote voeten in de schoenen draagt, maar schoenen die zoveel mogelijk dezelfde functionaliteit bieden als blote voeten. Functionaliteit zoals veerkracht en demping van de voet, vorm van de voet, flexibiliteit van de voet, tastzin van de voet en gebruik van de tenen. Het liefst zou de voet met deze schoenen hetzelfde moeten functioneren als zonder schoenen. De eigen functie van de schoen is dan bescherming van de voet tegen verwondingen, vuil en kou.
Het behoud van het functioneren van de voet zelf moet ervoor zorgen dat alle weefsels van de voet goed in conditie blijven, het tegenovergestelde van de uitspraak “je verliest, wat je niet gebruikt”. Weefsels die niet of niet voldoende worden gebruikt, degenereren, bijvoorbeeld botten en spieren, maar ook bindweefsel en zenuwcellen.

Wie een willekeurige schoenenwinkel binnenloopt, zal daar meestal geen blootsvoetsschoenen tegenkomen. Dit soort schoenen vindt men via het internet: een klein aanbod bij sportzaken zoals Decathlon en Bever, een ruim aanbod bij een speciaalzaak zoals Barefoot & More inclusief een fysieke winkel en voorts diverse buitenlandse webwinkels, waaronder die in de EU met de gebruikelijke regels.

Complexe schoenen
De blootsvoetsschoenen hebben een duidelijk doel, maar de techniek om ze heel functioneel, duurzaam en betaalbaar te produceren, is vermoedelijk pas van de 21e eeuw.
Volgens het concept moeten de schoenen aan deze eisen voldoen:

• maximale flexibiliteit, zowel buitenzool, binnenzool als bovendeel
• dunne zool die informatie doorgeeft over de bodem waarop men loopt, maar die voldoende taai is dat men bij asfalt met kiezels niet bij elk afzonderlijk steentje pijn voelt. De dunne zool dient ook
  bestand te zijn tegen glasscherven en spijkers.
• geen hielverhoging
• geen omhoog gebogen teenruimte
• asymmetrische, brede teenruimte
• minimale demping, waaronder geen demping van de binnenste voetboog, zodat die voetboog blijft functioneren voor de vering van de voet
• voldoende breed en lang voor de breedte en lengte van de voet als er druk op de voet staat wanneer men loopt
• goede pasvorm en maat
• bescherming van neus en de hiel van de schoen tegen stoten

Overigens moeten de schoenen esthetisch verantwoord zijn, anders raakt men ze aan de straatstenen niet kwijt.

Enkele maanden geleden ben ik met een familielid bij enkele schoenenwinkels geweest waar ze conventionele schoenen voor hiellanders verkopen. Het viel mij toen bijzonder op dat alle schoenen uitermate stijve zolen hadden. Vele schoenen hadden zelfs zolen als houten planken. Thuis heb ik dat nog eens getoetst aan vroegere schoenen van Hanwag en sandalen van Teva. En ja, enorm stijve zolen. Bij Hanwag is er een indeling van stijfheid tussen A, B en C. Het verschil stelt nauwelijks iets voor.

Mijn collectie blootsvoetsschoenen per augustus 2023
In januari 2021 ben ik begonnen met een paar hardloopschoenen van het Duitse bedrijf Senmotic, schoenen die ook prima voor wandelen geschikt zijn. Omdat ik het wandelen met de vroegere schoenen van Hanwag bij het andere wandelpatroon niet meer zag zitten en ik elke dag schoenen wilde afwisselen, heb ik in juni 2021 een tweede paar hardloopschoenen genomen. Met beide paren loop ik in voor- en najaar.
In de zomer van 2022 heb ik nog steeds de Teva sandalen gebruikt. Dat was niet ideaal, maar ik zag nergens barefoot-sandalen behalve voor het strand. En de Teva sandalen hebben een kleine hielverhoging, wat nog even te verdragen was.
In de winter bleken de zolen van de hardloopschoenen te dun om de kou van minder dan 5 graden tegen te houden en daarom heb ik in februari 2022 winterschoenen met schapenvacht genomen. Dat werkte prima, ook bij vrieskou.
Tenslotte heb ik in mei 2022 gereageerd op de primeur van een nieuw soort sandalen. Die gebruik ik nu in plaats van de Teva’s tijdens de zomer. De hele collectie komt van Senmotic. Alle schoenen blijken tamelijk slijtvast te zijn, zowel de zolen als het bovendeel.

Mijn collectie vind ik prima, maar die is wel eenzijdig. Er zijn meer aanbieders. Onder andere heb ik gekeken naar het Duitse bedrijf Groundies. Dat heeft ook een Nederlandstalige website. Maar een vergelijking kan ik nauwelijks maken. Omdat blootsvoetsschoenen vrijwel uitsluitend worden verkocht via webwinkels, kan ik andere merken niet even zien en passen bij een fysieke winkel in de buurt om een indruk te krijgen.

Een bijzonder beroemde uitwerking van het concept blootsvoetsschoenen is de FiveFingers van de Italiaanse onderneming VIBRAM die voornamelijk voor allerlei schoenmerken zolen produceert. Net zoals een handschoen heeft de FiveFingers voor elke teen een eigen vakje: het is eigenlijk FiveToes of zoals Ruth Langemeijer de Nederlandse marathonloopster die bijna altijd op blote voeten loopt, ze noemt: teenschoenen. Zij vertelde in een interview dat als ze met haar man naar een restaurant gaat, hij het fijn vindt dat ze iets aan haar voeten doet, zodat zij niet de hele avond worden aangestaard; dan draagt ze FiveFingers.

Senmotic is een kleine Duitse onderneming die uitsluitend verkoopt via de website. De productie heeft plaats door een Duits fabriekje, dat 10 dagen na bestelling levert.
De bovenkant van de schoenen is zowel buiten als binnen uitsluitend zacht leer, in tegenstelling tot andere ondernemingen die vaak geweven kunststof gebruiken. De meeste ondernemingen laten de blootsvoetsschoenen overigens op voorraad produceren in landen als Vietnam of zuidelijke Europese landen.

Leveringsvoorwaarden:
Vergeleken met sommige andere ondernemingen is Senmotic nogal soepel bij de aanschaf via de website. Als de schoenen bij aankomst niet blijken te passen, kunnen ze teruggenomen worden, kunnen ze een halve maat groter gemaakt worden of is de levering van een andere maat mogelijk. De zolen gaan heel lang mee, maar kunnen meestal vervangen worden, wat zinvol kan zijn omdat het bovenstuk van leer uitermate duurzaam is.

Ik heb ervan geleerd bij andere webshops goed naar de voorwaarden te kijken.

Mijn hardloopschoenen bleken bij levering hier en daar te knellen bij de tenen. Aangezien ze voor het overige goed pasten, heb ik ze zelf – precies waar het knelde – opgerekt met proppen papier. Het dunne leer maakt oprekken mogelijk zonder beschadiging of lubberen. Een halve maat laten oprekken door de fabriek zou niet precies bij mijn voeten passen.

Sokken
Mijn ervaring is dat er afhankelijk van het jaargetijde verschillende soorten sokken bij de schoenen nodig zijn. In de winter gebruik ik bijvoorbeeld all-weather sokken van Hanwag, links en rechts een verschillende sok, zonder naad, met diverse compartimenten om waterdamp door te laten en wrijving te voorkomen. n de zomer bijvoorbeeld dunne katoenen sokken in sandalen, maar ook die all-weather sokken als het wat kouder is.
Overigens maakt de sokkenfabrikant Falke ook hetzelfde soort all-weather sokken als Hanwag.

De behoefte aan het soort sokken is grilliger dan indertijd bij de Hanwag wandelschoenen en de Teva sandalen. Met de blootsvoetsschoenen is het vooral opletten bij aanzienlijke weeromslag: dan kunnen de voeten ineens te heet of koud worden vanwege het dunne schoenmateriaal, wat leidt tot blaren of wintertenen.
Voor de FiveFingers van VIBRAM bestaan trouwens speciale FIveFingers sokken.

Tenslotte, het verhaal van mijn schoenmaker

Klanten vertelden mijn schoenmaker hun ervaring dat ze blootsvoetsschoenen hadden geprobeerd, maar dat het nogal tegenviel om daarop te lopen. Ik heb hem toen toegelicht dat je op die schoenen anders moet lopen, wat de meesten vermoedelijk niet hadden gedaan. En ongeveer hoe dat andere lopen gaat.
Onlangs hoorde ik van hem tot mijn grote verrassing dat hij intussen in de zomer altijd op dat soort schoenen loopt. Hij staat veel en loopt in zijn winkel. Hij blijft er fitter bij.

Zie voor de vorige afleveringen:

Veerkrachtig en Ontspannen wandelen: het Wandelpatroon

en

Veerkrachtig en ontspannen wandelen: enkele Details van het Wandelpatroon