Waarom uitgerekend de Vestdijk?

Het prachtige VDMA gebouw aan de Vestdijk (google streetview)

Sinds 22 mei jl. is de Vestdijk een oase van rust. Ingegeven door een rapport uit Den Haag, moest het maar eens afgelopen zijn met één van de negen ongezonde plekjes van Eindhoven. Wethouder Mary-Ann Schreurs (D’66) twijfelde geen moment en zelfs een gebrek aan twee miljoen euro weerhield haar er niet van om in te grijpen: het alles vervuilende autoverkeer moet uit Eindhoven verdwijnen, om te beginnen uit de Vestdijk. Zelfs na vijf maanden blijkt de gekozen oplossing nog steeds een onlogische keuze. Wat heeft de wethouder bewogen om juist deze verkeersader voor autoverkeer te schrappen?

Belangrijk maar niet urgent

Aldus het Eindhovens Dagblad van 16 mei jl. werd de zaak ‘acuut’ door:

“…de constatering dat de luchtvervuiling enorm is in de binnenstad, met name op de Vestdijk. Zo erg dat mogelijk ook nieuwe woningbouwprojecten bedreigd worden: het leefklimaat is te slecht om er te wonen. Eindhoven kreeg voor het oplossen daarvan subsidie van het Rijk van 3,5 miljoen euro. Maar dan moest het werk wel vóór 2018 beginnen.”

Er was in mei dus sprake van een belangrijke kwestie, de luchtkwaliteit, maar de noodzaak om in diezelfde maand nog met betonblokken te gaan strooien ontbrak. Het werk moest immers vóór 2018 beginnen. Theoretisch gezien had de verantwoordelijk wethouder dus eerst haar ambtenaren kunnen laten doorrekenen wat de gevolgen van een (gedeeltelijke) afsluiting zouden zijn, om vervolgens na de zomer efficiënter in te grijpen. Of misschien wel helemaal niet, althans niet op de Vestdijk.

Kritiek vanaf dag één

De critici binnen en buiten de raadszaal wezen van het begin af aan op het risico van een te snelle en ondoordachte halfslachtige aanpak: een verkeersinfarct werd voorspeld. Nu we al vijf maanden aan het ‘proefdraaien’ zijn, valt dagelijks te zien dat het alles behalve vlekkeloos loopt. Het verkeer loopt nog steeds vast en dat vrijwel dagelijks. De motoren staan nu gemiddeld langer stationair te draaien dan nodig is en allerlei sluiproutes ontpoppen zich tot racebanen. De vraag blijft: waarom dan toch per se die Vestdijk?

Meetgegevens

Wethouder Schreurs schermt met de meetgegevens uit een rijksrapport. Volgens dit rapport is de Vestdijk de plek met de grootste luchtverontreiniging. De vraag die niet aan de orde komt, luidt: “Hoeveel Eindhovenaren hebben daar nu last van?” Het antwoord is redelijk simpel: dat valt nu alles mee. Het aantal bewoners in de buurt van de kruising Mauritsstraat / Mecklenburgstraat is aanzienlijk groter, gerekend vanuit het hier en nu.

De Eindhovense ziekte

En daarmee komen we tot een interessant fenomeen dat ik voor het gemak maar de Eindhovense ziekte noem. Dit college is er duidelijk mee besmet. Het gaat burgemeester en wethouders in veel gevallen niet om de mensen die al Eindhovenaar zijn, maar die het mogelijkerwijze nog zullen worden. De nieuwe bewoners van de projecten die nog gerealiseerd moeten worden aan de Vestdijk wegen zwaarder dan de mensen die al jarenlang stof happen. We moeten immers groeien.

Rigoureus

Wethouder Schreurs had ook kunnen voorstellen om de nieuwbouwprojecten iets te vertragen zodat eerst een gedegen aanpak zou kunnen worden ontwikkeld. Ook een simpeler aanpak was mogelijk: een 30km/u zone in combinatie met nieuwe metingen had ook bruikbare inzichten gegeven. Nee, wethouder Schreurs wilde het meteen stevig aanpakken: hatseflats, daar lagen de groene betonblokken. Succes ermee!

Ik moest denken aan de manier waarop J.W. Bush de westerse wereld de tweede oorlog tegen Irak in de maag splitste. Ook daar was sprake van een klip en klaar rapport (chemische wapens, weet u nog) en werden kritische geluiden weggewuifd. Niet de onderdrukking van het volk door Saddam, noch de massavernietigingswapens waren de ware aanleiding. Er waren andere belangen in het spel en die maakten een rigoureuze aanpak acceptabel, nee zelfs wenselijk.

De vraag is waarom wethouder Schreurs zo stevig uitpakte toen ze haar kans rook. De twee miljoen euro die er niet waren deden er blijkbaar ook niet toe, als het zaakje maar op slot kon. Welke belangen staan er op het spel? Waar wil de wethouder naartoe?

Gemeentelijk belang

Wie de discussie en de ontwikkelingen rond de Vestdijk in het algemeen en het VDMA-gebouw in het bijzonder heeft gevolgd, weet dat het voormalige Van der Meulen-Ansems complex door de gemeente is omgebouwd. Het is een hip start-up community-achtig ding in wording, dat door één van de ontwikkelaars omschreven wordt als: “semi-openbaar urban totaalconcept”. Ook PvdA-wethouder Yasin Torunoglu is daarover enthousiast.

Je kunt op twee vingers natellen dat de vertrouwde verkeerscirculatie de schoonheid van dit gemeente-eigendom niet ten goede komt. Al evenmin raakt het “urban totaalconcept” echt ingebed in de binnenstad als die verdraaide verkeersader er nog tussendoor loopt. Er moest dus een manier gevonden worden om het pand (boekwaarde: 10 miljoen euro) op te hippen. Het rapport met luchtvervuilingsdata kwam als een geschenk uit de ernstig vervuilde hemel.

Niet bagatelliseren

Natuurlijk, het is heel vervelend als je woont aan een veel te drukke doorgaande weg. Dat geldt zelfs wanneer je er bent gaan wonen toen die weg er al was. Ik wil dat niet bagatelliseren. Ik trek wel in twijfel dat deze aanpak van uitgerekend de Vestdijk de meest voor de hand liggende is. Het effect is nog steeds dat meer auto’s gemiddeld langer met een lopende motor in de stad snorren. Bovendien is het vervuilingsgebied nu groter dan vóór de afsluiting van de Vestdijk. Dat kan onmogelijk de bedoeling zijn.

Democratische aanpak

Ik moet al het bovenstaande overigens wel nuanceren omdat ik mogelijkerwijze een volksraadpleging of andersoortig democratisch inspraakinstrument heb gemist. Op donderdag 27 april jl. heeft de wethouder in een FritsTV-filmpje het volk opgeroepen zich te roeren. Drie weken later was de afsluiting een feit. Ik ken voorbeelden van Eindhovense wijkbewoners die jaren bezig zijn om de aanleg voor elkaar te krijgen van een simpel verkeersdrempeltje. De volgende keer gewoon een oproepje doen bij FritsTV en drie weken wachten: wethouder Schreurs doet het voor…