Waarom zou Democratie Digitaal moeten

Publicatie volgend op Rien’s posts

Op onderstaande twee verhalen van Rien heb ik een beetje lomp één-woord-commentaar geleverd namelijk: NEE. 

https://dse.nl/zijn-we-een-bananen-republiek/

en

https://dse.nl/kan-onze-democratie-digitaal-worden-verbeterd/

In dit verhaal probeer ik een beetje te onderbouwen waar dat op gebaseerd was.

Merk op dat dit mijn individuele mening is en dat er in werkelijkheid misschien wel meerdere waarheden zijn.

Geschiedenisles

Wij, het volk, kiezen Volksvertegenwoordigers. De naam zegt het al: zij vertegenwoordigen het volk.

Vroeger moest dat wel omdat onze communicatiemiddelen de snelheid van een trekschuit hadden. En dat is letterlijk: een vent of een brief moest met de trekschuit naar Den Haag om de beslissing van Eindhoven door te geven. Dus om wat sneller beslissingen te kunnen nemen moest de vergadering van volksvertegenwoordigers zonder ruggespraak met hun kiezers kunnen beslissen. Ze moesten beslissen wat goed was voor ons allemaal, zoals vastgelegd in de Grondwet (sinds 1814). Wat goed is voor de groep is belangrijk, al gaat dat soms ten koste van het individu.

Beslissen wat goed is voor jezelf ten koste van een ander is niet netjes en die jokers werden de volgende verkiezingen subiet weggestemd. Het volk geeft het vertrouwen aan zijn volksvertegenwoordiger totdat het volk vindt dat het tegendeel is bewezen. Het volk geeft dus de macht aan de volksvertegenwoordigers, maar niet langer dan tot de volgende verkiezingen, dus: ‘alstublieft maar pas op!’

We hebben  in Nederland verkiezingen voor de gemeenteraad, de provinciale staten (die weer de eerste kamer kiest) en de tweede kamer. Het hele systeem is opgetuigd om het politieke werk zo goed mogelijk te kunnen doen. Het feit dat het al enkele eeuwen stand houdt geeft aan hoe goed het is. Als je dit te vaak verandert dan neemt het vertrouwen in het systeem af en het geeft ongure types de kans om dictator te worden. Kijk  maar eens naar de USA waar Trump in zijn eentje de democratie in de richting van de afgrond heeft gekonkeld, maar steeds kapotloopt op de Constitution (uit 1788)

Digitale Democratie

We zijn dit verhaal begonnen bij de communicatiesnelheid van de trekschuit. Die ging pas omhoog na de uitvinding van de telefoon in 1860, (de eerste grote stap na de uitvinding van de boekdrukkunst in 1445). Na de start van het wereld wijde web in 1991 gaat het pas echt hard. Het heeft gezorgd voor democratisering van dictaturen omdat het moeilijker was om de informatievoorziening naar het volk te blokkeren. Iedereen kon alles publiceren wat hij zag gebeuren en dat was 0,1 seconde  later zichtbaar voor de hele wereld. Als er onzin werd uitgekraamd dan werd dat onmiddelijk gecorrigeerd door anderen die het ook gezien hadden. Het systeem was redelijk eerlijk. Wikipedia komt uit die tijd.

Het zou dus best wel aardig zijn als onze volksvertegenwoordigers het interwebs gebruiken om hun voorgenomen beslissingen te toetsen aan wat het volk wil. Daar is niets mis mee. Dat zou zelfs een verrijking van het democratische systeem zijn. Dat we nu internet hebben in plaats van een trekschuit helpt daarbij.

We kunnen natuurlijk ook de volksvertegenwoordiging gewoon afschaffen en met 17 miljoen Nederlanders over alles wat er beslist moet worden per referendum beslissen. Volledig gautomatiseerde Digitale Democratie! Maar we stemmen vandaag de dag nog met rode potloden op een groot papier omdat stemcomputers nog steeds niet te vertrouwen zijn. Hoe controleer je dan zo’n digitaal volksreferendum zodat iedereen vrede heeft met de uitkomst? Niet doen dus.

Cyber Crime

De laatste jaren is helaas alles wat we lezen op internet onbetrouwbaarder geworden. Door profiling en slimme algorithmen worden we per persoon individueel elke kant op gemanipuleerd die de betaler van die manipulatie maar wenst. En we geloven er ook nog in, want wij weten immers wanneer we gemanipuleerd worden, zeggen we trots. Not!

Ook (of juist) onze volksvertegenwoordigers worden op dezelfde manier gemanipuleerd. Dat is gevaarlijker dan een lobbyist die met een Prodentsmile zijn mening komt verkondigen in een achterkamertje van het stadhuis of het Binnenhof.

Om manipulatie zo veel mogelijk te voorkomen moeten onze volksvertegenwoordigers zich beschermen tegen de boze buitenwereld door zeer zorgvuldig om te gaan met informatie die ze toegespeeld krijgen in de fase voordat er gestemd wordt.

Communicatie tussen volksvertegenwoordigers en het volk

Hoe ze dat doen verdient helaas geen schoonheidsprijs. In Eindhoven luisteren de volksvertegenwoordigers vrijwel uitsluitend naar informatie van ambtenaren uit het Stadhuis.  Dat is natuurlijk ook weer niet de bedoeling! We zitten niet te wachten op een Wij-van-WC-eend reclame uit het gemeentehuis.

Ook de informatieverschaffing van volksvertegenwoordigers naar het volk is best lastig gemaakt. Kijk maar eens in de gedragscode voor politieke ambtsdragers in de gemeente Eindhoven. Het valt niet mee voor een raadslid om een discussie met het volk aan te gaan zonder in de knoei te komen met die gedragscode. Is dat misschien de reden waarom we nooit de mening van een raadslid over een agendapunt van de gemeenteraad in de krant zien?

Conclusie

Het feit dat de volksvertegenwoordigers en hun achterban niet meer met elkaar communiceren is niet op te lossen met meer bandbreedte, maar met de manier waarop de firewall tussen het gemeentehuis en de rest van de wereld is dichtgespijkerd. Alleen vlak voor de verkiezingen worden partijpragramma’s gepubliceerd. En na de verkiezingen het coalitierapport. Daarna gebeurt er heel weinig.

Om even terug te komen op de verdichtingsvisie: als je ziet wat de gemeente over dit onderwerp op zijn website heeft staan, dan zakt je de moed in de schoenen: honderden ongerelateerde documenten met heel veel woorden en weinig informatie zorgen ervoor dat je als ‘volk’ totaal verzuipt. Ik herken dat als ‘data swamp’: een slimme truc om net te doen of je transparant bent en toch niets prijs te geven. Een berg bits publiceren is wat anders dan gestructureerde informatie verschaffen.

Rien

Dus Rien, ik ben het met je eens dat er een boel te verbeteren is, vooral in de gemeentelijke democratie, maar ik heb zorgen over je oplossingsrichting. Die zit volgens mij meer op de onwil en de onmogelijkheid van raadsleden om met hun achterban in discussie te gaan. Daar ontbreekt het aan en daar moeten we ze bij de volgende verkiezingen op aanspreken! En dat is volgens mij een analoog probleem en geen digitaal probleem.