Zeven dagen zeven boeken – dag 4

Het boek dat ik graag onder de aandacht zou willen brengen is eigenlijk een oudje. Ik las het ruim 20 jaar geleden, zoekende naar het hoe en waarom van mijn eigen gedrag in relatie tot anderen. Het boek van Eric Berne is echter al in 1964 verschenen en is gebaseerd op uitgangspunten die uit de vijftiger jaren zijn gebaseerd.

Oorspronkelijke cover

Waarom zeg ik nou gewoon niet / altijd wel wat ik vind?
Mijn inleidende alinea klinkt misschien wat zwaar en daarom probeer ik het te verduidelijken: je vraagt je soms af waarom je op een bepaald moment in een bepaalde situatie niet die dingen zegt of doet die je eigenlijk had moeten zeggen of doen. Onverklaarbaar, zo lijkt het, maar dat is het niet. ‘Games people play’ van Eric Berne heeft me destijds meer begrip voor mijn eigen stommiteiten bijgebracht en, eerlijk gezegd, doet het dat nog steeds. Berne legt een mooi kader neer voor de analyse van je communicatieve gedrag, waarbij je soms pijnlijk duidelijk wordt waarom je bij de ene persoon te makkelijk ‘ja’ zegt en bij de andere misschien te vroeg juist ‘nee’.

Wat voor spel?
Wel heb ik gemerkt dat er interpretatieverschillen zijn bij de vertaalslag naar het Nederlands taalgebied. Zelf vertaal ik de ‘Games’ die mensen spelen het liefst als rollenspellen. In feite reist Berne met je mee naar de rol die je speelt in een situatie waarin je communiceert. Het is afhankelijk van het podium waarop je acteert met je gesprekspartner hoe of je dat doet. Daarin spelen allerlei zaken een rol, maar bovenal komt het erop neer dat je veelal vast zit in ongeschreven regels. Een voorbeeld: een strenge veeleisende moeder en haar opgroeiende dochter zullen niet eenvoudig de rolverdeling omgooien als het gaat om de communicatie. Hoe voor de hand liggend is het wanneer dochterlief ineens op strikte toon aanwijzingen geeft hoe haar moeder iets zou moeten doen?

Geen gezelschapsspel

Onbewust
Helaas spelen we dit soort rollenspellen onbewust en zo kan het best voorkomen dat je bijvoorbeeld tegen iemand op het werk op een niet-effectieve wijze communiceert. Niet dat je dat niet weet, vaak merk je het wel (te laat), maar de ervaring die jij hebt projecteer je op deze nieuwe situatie/persoon. Het hangt er dus heel veel vanaf wat je ervaringen zijn en wat je daarmee gedaan hebt.

Om dat roer!
Het kan niet anders of er zijn trainingen te volgen die met dit thema te maken hebben. Dat is misschien slim aangezien je omgeving raar tegen je gaat aankijken als je van de ene op de andere dag ineens héél anders gaat communiceren. Stel je voor dat Trump ineens op Obama lijkt of Rutte op Wilders (dat laatste is ‘m in sommige opzichten nog aardig gelukt ook, maar dit terzijde).

Actuele uitgave. Toch een spelletje?

Scherpe randjes
Misschien is wel de belangrijkste les die je van wijlen Eric Berne kunt leren dat veel communicatief gedrag lang niet altijd veroorzaakt wordt door de direct betrokkenen, het actuele moment noch de situatie. De verklaring zit veel dieper en dat betekent ook dat we scherpste randjes er een beetje af mogen denken. Met Games People Play in de hand kun je, helaas meestal achteraf, achterhalen waarom je jezelf mag vergeven. ‘Mens Erger Je Niet’ had wat dat betreft aangevuld mogen worden met ‘…en ook niet aan jezelf!’

Ik ben benieuwd naar de boekentip van Hans F. Marijnissen. Poëzie of misschien juist ni?