100 jaar Eindhoven 1920-2020 stadsdeel Stratum
In deze vijfde bijdrage kijken we terug naar Stratum opnieuw via de reisnotities van de commissaris van de koningin baron van Voorst tot Voorst, Commissaris der Koningin in Noord-Brabant van 1894-1928. Zijn verslag over Woensel met een ruziënde burgemeester en pastoor, levert misschien nog eens een toneelstuk op. Zou zijn verslag over Stratum ook inspiratie voor een iets dergelijks zijn?
Huize de Burgh – Foto: Rien Valk
Den 18 April 1911 bezocht ik Stratum en Eindhoven. Ik ging er vanuit Den Bosch heen, en bleef ’s avonds in het Posthuis te Eindhoven logeeren. Het oude woonhuis van den Heer De Blocq werd voor 29 mille gekocht; onder woont de veldwachter; au rez de chaussée is raadhuis, secretarie, kamer voor B. en W., voor burgemeester, voor raadszaal; de eerste verdieping + de
rest van het huis werd ingericht als woning voor het hoofd der school. In den tuin werd eene tienklassige school gebouwd, + eene gymnastieklokaal, dat gemakkelijk veranderd kan worden in twee schoollokalen. In den schoolbouw (43 mille) kreeg gemeente een buitengewoon Rijkssubsidie ad 33 mille; men zal nog een proces met den aannemer moeten afwikkelen over diens staat van meer en minder werk, waarmede hij f. 2.000 te veel aan Stratum in rekening brengt.
De grenswijziging met Eindhoven werd druk besproken; de burgemeester is daarvan een groot tegenstander; de wethouders en de gemeenteraad zouden daarvoor wel te vinden zijn. Ik sprak alleen wethouder Versantvoort; wethouder Caron was voor zaken op reis. Van de oprichting van eene eigen gasfabriek voor de om Eindhoven liggende gemeenten zal wel niets komen; Woensel maakte zich los van Carl Francken; nu is de zaak niet meer zoo loonende.
Sinds wijziging van het reglement op de waterleidingen stelde Stratum een vaste arbeider aan op f. 400 ’s jaars; de toestand van de waterleidingen moet zeer goed zijn. Hoofd der school Mackay is een bekend drankbestrijder; houdt lezingen enz.; drankgebruik neemt zeer sterk af; vooral ook bij den middenstand; die zou veel victoriawater of spuitwater drinken, in gevallen waarin men eertijds steeds een borrel nam. Ook in Stratum gaat de industrie zeer goed; er zijn vele fabrikanten in de gemeente, en daardoor is er veel draagkracht; na Eindhoven is Stratum wel de meest welvarende gemeente.
Wethouder Caron is stroohulzenfabrikant; het gaat hem slecht; omdat de dagloonen in Stratum te duur waren, verplaatste hij zijne fabriek gedeeltelijk naar Heeze; de bandfabriek van Vullings in die gemeente nam hem daar veel van zijn personeel af; toen verplaatste hij zich gedeeltelijk naar Asten; de firma Carp uit Helmond begon in Asten eene haspelarij, en weer raakte Caron zijn volk kwijt. De sigarenmaker verdient in Stratum gemiddeld f. 10, een textielarbeider gemiddeld f. 9. Gedwongen winkelnering is er niet. De sigarenfabrikanten zijn niet in een bond vereenigd. De Peelcentrale heeft hare ketels staan bij de firma Van Moorsel te Eindhoven. Behalve de firma Van Moorsel bedient zij alleen de firma Van den Nahmer te Stratum. Er zou op het oogenblik door de Peelcentrale kolossaal veel geld verloren worden.
Zie ook:
dse.nl/100-jaar-eindhoven-1920-2020-stadsdeel-tongelre/
dse.nl/100-jaar-eindhoven-1920-2020-stadsdeel-gestel/
dse.nl/100-jaar-eindhoven-was-philips-in-1896-al-bekend-genoeg
www.dse.nl/100-jaar-eindhoven-1920-2020-stadsdeel-woensel/