100 jaar Eindhoven 1920-2020 stadsdeel Tongelre

Het raadhuis van Tongelre uit 1911 Foto: Rien Valk

In deze vierde bijdrage kijken we terug naar Tongelre opnieuw via de reisnotities van de commissaris van de koningin baron van Voorst tot Voorst, Commissaris der Koningin in Noord-Brabant van 1894-1928. Zijn verslag over Woensel met een ruziënde burgemeester en pastoor, levert vast nog eens een toneelstuk op zou dat voor tongelre ook het geval zijn?

Tongelre Den 25 Augustus 1897 bezocht ik deze Gemeente; ik reed van Eindhoven over Woensel en Nunen naar Tongelre, en vandaar naar Eindhoven terug. Op de grens van Nunen en Tongelre vond ik de halve bevolking om mij welkom te heeten; twee oude gilden, dat van St. Martinus en dat van St. Catharina. De leden dezer gilden waren meer dan potsierlijk uitgedost; leden van handboog- en kruisbooggezelschappen; kaartvereenigingen, en daarmede was al wat er jong volk te Tongelre was, mede geloopen naar de grens der gemeente. De muziek van “Eeneind” uit Nunen ging voorop, daarna een eerewacht van ± 12 ruiters, vervolgens allerlei gezelschappen, en daartusschen allerlei los volk. Zoo geëscorteerd kwam ik aan het Raadhuis te Tongelre, alwaar ik B. en W. vond. De burgemeester is tevens boekhouder van de Eindhovensche bank, en gaat voor die betrekking dagelijks naar Eindhoven. De harmonie kwam voor het Raadhuis een deuntje spelen; de 65
schoolkinderen (jongens en meisjes; er is te Tongelre geen liefdehuis) waren door Vossen, het hoofd der school geleerd, en kwamen hunne kunsten (liedjes zingen) vertoonen; de meisjes meest allen in het wit, met kransjes op!

Toen ik wegging werd de stoet opnieuw geformeerd; de schoolkinderen kregen er toen echter ook eene plaats in. Bij het komen in, en het verlaten van de gemeente hield het schoolhoofd een speech. Bij het huis van den burgemeester (tusschen Nunen en Tongelre) was een eerepoort opgericht. Klasens beweert, dat de burgemeester den secretaris de voet wil lichten, om zelf secretaris te worden; dan zou hij zijne betrekking aan de Eindhovensche bank kunnen opgeven en in Tongelre blijven; ik weet niet, of er eenige grond is voor dat beweren. De verstandhouding tusschen B. en W. scheen mij zeer goed. De administratie van den ontvanger liet niet veel te wenschen over; niet B. en W., maar de burgemeester sluit bij de tweemaandelijksche kasopneming het journaal af; in het hulpjournaal der ontvangsten was de datum der ontvangst niet vermeld. De schoolgelden werden rechtstreeks collectief in het journaal geboekt.

Een nagespeelde tongelrese raadszitting tijdens de kerstmarkt van 2019 – Foto: Rikie Hoek

De administratie van den secretaris was in geen besten staat; bij de bevolkingsregisters ontbrak een personenklapper; meerdere gezinnen werden op één blad geboekt; de bijhouding liet ook zeer veel te wenschen over. In 1896 was de secretaris uit eigen beweging begonnen een geheel nieuw bevolkingsregister aan te leggen, omdat het oude onbruikbaar was geworden. Er was geen notulenregister van de vergaderingen van B. en W.; de politieverordening is van 1887; de verordening krachtens art. 172 Gem. wet ontbrak; evenzoo een staat van hetgeen naar burgerlijk recht eigendom is van de gemeente; ook was er geen register van aanvragen en beschikkingen volgens de hinderwet. In Juni 1900 vertrok plotseling de dienstbode van den pastoor, naar men zeide in zwangeren toestand; men noemde de koster als den vermoedelijken vader (Vogels, zoon van den wethouder). Zeer opvallend was het, dat kort daarna de pastoor, Van Kessel, plotseling ontslag nam, en naar Heerlen trok naar zijn broeder, den notaris. Er ontstonden daarover allerlei praatjes; daarna relletjes en opstootjes; zie over een en ander een rapport dd 24 juli 1900 van den luitenant der Marechaussee Van der Minne aan zijn chef, den overste Prins, door dezen aan mij in afschrift medegedeeld. De burgemeester Van de Ven gedroeg zich niet onberispelijk; bij kabinetsmissive dd 4 Aug. 1900 A nr. 1, 2e Afd. 3e bureau, schreef ik ter zake aan den burgemeester; bij missive dd 7 Augustus 1900 nr. 56 trachtte de burgemeester zich te verantwoorden.

Kasteel Klein Tongelre uit de Eindhovensche Illustratie van 7 februari 1930. de contouren zijn nu nog terug te zien achter de wasven boerderij

Voor Eindhoven, Gestel en Woensel zie:
dse.nl/100-jaar-eindhoven-1920-2020-stadsdeel-gestel/

dse.nl/100-jaar-eindhoven-was-philips-in-1896-al-bekend-genoeg

www.dse.nl/100-jaar-eindhoven-1920-2020-stadsdeel-woensel/

0-0-0-0-0-0-0-0-0

Let op, reacties van ongeregistreerde of niet ingelogde gebruikers worden pas na goedkeuring zichtbaar i.v.m. spam
Zelf iets te melden, een boek bespreking, samenwerken, ideeën, kritiek, een gedicht, meedenken over onze stad, wijk, bedrijfsleven of de politiek? Ook daarvoor is plaats op onze portal. Registreer je dan even via www.dse.nl/schrijf-mee/ en je kunt dan je berichten later ook aanpassen of verwijderen.