Catharinakerk optillen te riskant!

De plannen met de Catharinakerk in Eindhoven zijn onverantwoord. Het gevaar bestaat dat de kerk instort.

Catharinakerk – Foto: Rien Valk

Wat een raar idee om een kerk tientallen meters in te lucht te tillen op een flat. De Catharinakerk hoort op straatniveau te blijven, waardoor mensen makkelijk naar binnen kunnen lopen en passanten op straat kunnen genieten van het fraai uitgevoerde metselwerk, het glas-in-lood in het roosvenster en de vele andere details.

Voor wat betreft de uitvoering acht ik de risico’s op beschadiging onverantwoord. Het verplaatsen of omhoog vijzelen van gebouwen werkt optimaal bij gebouwen met een rechthoekige plattegrond en een gelijkmatige belastingafdracht. Van beide criteria is hier geen sprake.

Het gebouw zal gezien het tijdsbeeld inderdaad op een getrapte, dus gemetselde fundering staan. Deze is prima voor het opnemen van verticale belasting, maar een gemetselde fundering verdraagt weinig doorbuiging in de lengterichting. Een buigspanning die wel gaat optreden als men een betonnen plaat onder de fundering wil aanbrengen en deze dus dient te ondergraven. Bovendien is het zeer de vraag of de fundering van de kolommen binnen op dezelfde diepte ligt als de fundering van de gevel.

Tijdens het opvijzelen komen onvermijdelijk krachten vrij op het metselwerk – bijvoorbeeld indien het opvijzelen niet overal en altijd volledig waterpas geschiedt. Deze krachten kunnen leiden tot het openscheuren van voegen, hetgeen vooral in het metselwerk van de kruisribgewelven grote problemen kan opleveren en gevaar op verzakking of instorting.

Hoe hoger men opvijzelt, hoe meer de wind een rol gaat spelen, hoge gebouwen bewegen aan de top iets heen en weer ten gevolge van deze winddruk. Moderne constructies hebben deze beweging juist nodig om heel te blijven. Het is dan letterlijk buigen of barsten. De constructie van de Catharinakerk is hiertegen hoogstwaarschijnlijk niet bestand.

Rest nog het onderhoud van de opgevijzelde kerk, waarvan de genoemde fraaie ornamenten enkel nog zichtbaar zijn voor een toerist met een enorme zoomlens op zijn camera en een stijve nek. Hoe willen we de conditie van de gevelornamenten of het dak blijven controleren op deze grote hoogte?

Eventueel herstel gaat kapitalen kosten. Denk aan de leipannen op de daken en de hierop inbeukende wind. Maar het waait nu ook, zult u misschien denken. Zeker wel, maar winddruk verandert met de hoogte. Volgens de TGB (technische grondslagen voor berekeningen) die elke constructeur gebruikt het volgende: neem als voorbeeld een leipan die nu op 10 meter hoogte op het dak ligt. Op 10 meter hoogte is de optredende winddruk 73 kg/m2. Gaan we nu de kerk opvijzelen en gaat deze leipan naar bijvoorbeeld 50 meter hoogte, dan verhoogt de winddruk naar 123 kg/m2 en op 100 meter hoogte naar 147 kg/m2 – het dubbele van de huidige situatie. Nog onverlet het gegeven dat het door klimaatverandering steeds harder zal gaan waaien.

Blijven we dit alles nog verantwoord vinden omdat mensen roepen dat het technisch uitvoerbaar is en riskeren we de kerk voor een toekomstig spectaculair beeld, hetgeen evengoed op een fiasco en instorting van de kerk kan uitdraaien?

John Cleven is architect in ruste uit Eindhoven na bijna 40 jaar een zelfstandig architectenbureau te hebben gehad.