De Brainportlijn, een plan om geld te verkwisten

Dankzij Rien Valk beschik ik nu ook over de publieke versie van het volledige plan voor de Brainportlijn. Het is een moeilijk leesbaar verhaal, wellicht geschreven door een Engelsman die op de vlucht geslagen is voor Brexit. Het bevat veel details en weinig bewijzen.

In mijn commentaar beperk ik me tot de hoofdzaken:

De Brainportlijn is een project voor openbaar personenvervoer met zelfsturende auto’s van klein tot groot op een eigen ringvormige baan in Eindhoven en iets daarbuiten.
(Driver in het Engels is Chauffeur/Bestuurder in het Nederlands)

De Brainportlijn kan precies hetzelfde opleveren als niet-zelfsturende auto’s, zij het dat een additionele eigen baan kan zorgen voor meer capaciteit in het het totale wegennet. De eigen Brainportlijn komt ten goede aan een selecte groep gebruikers die werkt bij concentraties van bedrijven en instellingen. 

Bovendien voorkomt de eigen baan ongevallen door de automatische besturing van de zelfsturende auto’s; een dodelijk ongeval zou leiden tot veroordeling van de leiding van het vervoersbedrijf wegens doodslag.

In de toekomst kunnen zelfsturende auto’s misschien ook gemengd worden met ander verkeer, maar het rapport Brainportlijn Eindhoven beschouwt dat op bladzijde 21 nog als de “heilige graal”, dus een moeizame zoektocht naar een onbereikbaar fantasiebeeld.

Een uitgangspunt van het plan is dat het aantal banen Eindhoven en wellicht ook iets daarbuiten tot 2040 zal toenemen met 70.000, wat leidt tot meer autoverkeer. Maximaal elke dag 70.000 auto’s méér op weg naar en van de concentraties van bedrijven en instellingen tijdens de spitsuren.

Raadplegen van Google Maps leidt tot de conclusie dat iedereen nu met de bestaande vervoersmiddelen binnen Eindhoven alle werkconcentraties goed en snel kan bereiken.

Door het werk structureel grotendeels te verleggen van de werkconcentraties naar thuis plus de (elektrische) fiets structureel te gebruiken als het primaire vervoermiddel, is het mogelijk om het autoverkeer zodanig terug te dringen dat die verwachte 70.000 banen geen toename van het autoverkeer veroorzaken.
De beelden en kwantitatieve informatie over de verkeersintensiteit van de eerste lockdown in 2020 laten zien dat er veel ruimte ontstaat bij standaard thuiswerken. Fietsen is het meest economische vervoer dat er bestaat. Bovendien is fietsen veel gezonder dan zitten in eigen auto of openbaar vervoer.

De totale kosten bedragen volgens bladzijde 44 van het rapport over een periode van 100 jaar € 1539 miljoen en de baten € 1691 miljoen.
Netto plus 152 miljoen.

De kosten betreffen infrastructuur, exploitatie en onderhoud. Van de kosten zouden € 834 miljoen eenmalige kosten subsidiabel kunnen zijn uit het Nationaal Groeifonds. Van de kosten neem ik gemakshalve aan dat ze redelijk geschat zijn, omdat de overheid veel ervaring heeft met de voorcalculatie van infrastructuurprojecten.

De baten zijn een fata morgana. Het is duidelijk dat de baten van de Brainportlijn door reistijdwinsten, betrouwbaarheid van het mobiliteitsnetwerk, duurzaam mobiliteitspatroon, agglomeratie- en schaalvoordelen en consumentensurplus al bereikt worden door de huidige tendensen: overschakeling naar thuiswerken, meer internetwinkelen, meer fietsen (al dan niet met trapondersteuning), meer lopen en overschakeling naar elektrische of waterstofauto’s. De bestaande infrastructuur en het bestaande openbaar vervoer zijn daardoor tot 2040 voldoende.

Er blijven praktisch gezien netto alleen tussen de € 834 en € 1539 miljoen overbodige kosten over.

Een ander hoofdpunt is het verhaal over de proeftuin voor de automotive industrie. Er is al decennialang een Nederlands bedrijf dat zelfsturende busjes ontwikkelt en levert, namelijk het Utrechtse 2getthere. In Capelle aan de IJssel en Rotterdam wordt in 2021 de versie 3.0 van de Parkshuttle in bedrijf genomen voor het traject metrostation Kralingse Zoom – Rivium en een uitbreiding naar de aanlegplaats van de Waterbus aan de Nieuwe Maas. Een foto van zo’n busje staat nota bene in het verhaal “De Brainportlijn in het kort” van de provincie Noord-Brabant.
Zie: www.2getthere.eu

De gemeente Eindhoven hoeft niets te laten ontwikkelen, maar kan busjes laten bestellen bij 2getthere, hoewel dat bij een openbare aanbesteding hoort te gebeuren. Het is waarschijnlijk ook wel mogelijk dat busjes in en om Eindhoven worden geproduceerd in samenwerking met 2getthere.

Het rapport over de Brainportlijn riekt daardoor naar concurrentievervalsing: bedrijven uit Eindhoven e.o zouden een proeftuin cadeau krijgen om auto’s en systemen te ontwikkelen waarmee ze nationaal en internationaal andere bedrijven kunnen beconcurreren. Dat lijkt ook niet in overeenstemming met de Europese mededingingswetgeving.
De indruk bestaat zelfs dat er sprake is van corruptie door de Brainportplutocratie.

Conclusie:
De Brainportlijn levert niets op en de proeftuin is een poging tot concurrentievervalsing.