Het rapport bleef binnenskamers

Vandaag opent het digitale Eindhovens Dagblad met een ‘nieuwtje-met-haren-erop‘ dat teruggaat op 2020 maar blijkbaar pas bekend werd na afgelopen woensdag: een door de gemeente ingehuurde financieel adviseur stelt een onrechtmatigheid vast, adviseert naar eer en geweten en wordt niet meer ingehuurd. Niet voordat er eerst een grondig rapport is opgesteld door diezelfde gemeente waaruit bleek dat het om ‘onoverbrugbare inzichten’ ging tussen de gemeente en de bezorgde financieel adviseur van buiten het gemeenteapparaat.

Na de verkiezingen
Ditmaal betrof het een subsidiestroom van pakweg een miljoen euro waarover de gemeenteraad niets vernam, ook niet van de trammelant die er na de constatering van de adviseur ontstond. U en ik, noch iedere andere Eindhovense/Eindhovenaar kreeg iets mee van wat er speelde want pas nu, net na de gemeenteraadsverkiezingen, komt de kwestie naar buiten.

Struikelsteentje
Twee zinnen in het artikel zijn interessant: ‘Het rapport bleef binnenskamers.’ en ‘De ingehuurde adviseur trok bij de ambtelijke top aan de bel maar kon daarna inrukken.’ Het typeert ten eerste de bestuurlijke organisatie zoals die zich heeft kunnen ontwikkelen want wie denkt dat dit een op zichzelf staand struikelsteentje is, heeft het mis. Ten tweede laat het een hiaat zien van het geliefde triple helix-model waarop de bestuurders van de Brainporthoofdstad zo graag prat gaan. De stempelmachine, een door Marcel van Dam typering van de gemeenteraad, is grootschaliger en allesomvattender dan menigeen vermoedt.

Checks en balances
Stadsbestuur, bedrijven en kennisinstituten werken onder de noemer ’triple helix’ samen om de grote vraagstukken waar onze stad voor staat op te lossen. De burger komt in de triple helix niet voor maar weet zich vertegenwoordigd door representanten in de gemeenteraad. Althans in theorie, want in de praktijk is de afstand tussen raad en volk nog nooit zo groot geweest als in het actuele tijdsgewricht.

Erger is het als de burgervertegenwoordiging niet eens meekrijgt dat er gemeentekraantjes openstaan. In modern Nederlands: de checks en balances die ervoor zorgen dat de gemeenteraad het college kan controlen ontbreken, falen jammerlijk of worden gemanipuleerd. De eurostroom naar Summa College is een voorbeeld, maar de 29 miljoen euro voor De Wielewaal mag ook zeker niet ongenoemd blijven. College van burgemeester en wethouders hebben liever geen discussie vooraf, zetten vervolgens hoog in en hopen dat ze het voorstel erdoor krijgen.

Een stadsontwikkeling te ver
Tegen de achtergrond van de opgave die het college en de raad zich heeft gesteld voor de komende 10 tot 15 jaar dient er daarom een enorme digitale rode vlag gehesen worden. Die zou moeten wapperen op elk (thuiswerk)scherm van ieder raadslid. Het beleid is in te grote mate gebaseerd op aannamedrijfzand:

1) de geldenveloppen vanuit Den Haag blijven komen;
2) de stad heeft een gezonde boekhouding;
3) de raad controleert ingezet beleid en heeft invloed bij negatieve gevolgen.

De derde assumptie gaat niet op, zoals vandaag opnieuw op ed.nl blijkt. Er gebeurt veel meer dan dat ieder raadslid te zien krijgt. En als de Raad zou willen bijsturen kan dat niet vanwege de contractuele afspraken.

De veronderstelde gezonde boekhouding is eveneens een fata morgana want gebaseerd op de eerste aanname: een onuitputtelijke geldstroom vanuit de hofstad. Zonder de enveloppen vanuit het Haagse was Eindhoven in 2018 een ‘artikel 12 status’-gemeente geweest. In ons geval een stad aan het infuus van het gemeentefonds maar zonder financiële zelfstandigheid. Dat is voorkomen, maar niet zonder gevolgen.

Brainport Development
Het elixer voor alle ongemakken, zo zou je het in steen gebeitelde vertrouwen in Brainport en de gelijknamige stichting wel mogen noemen. Ze is voor een groot deel medeverantwoordelijk voor de verdeling van de Haagse gelden binnen onze regio en onze stad. Vier burgemeesters en tien vertegenwoordigers van de regionale industrie of kennisinstituten zoals TU/e en, jawel, Summa-college. Allemaal bekwame mensen, allen ongekozen en als geheel zonder enige vorm van publieke controle.

230.000 Eindhovenaren krijgen straks te kampen met ongekende bezuinigingen, een failliete gemeente of een centrum met een infrastructureel infarct. Gelukkig houdt ook dan het gemeentebestuur waarschijnlijk de luiken stevig gesloten terwijl het spreekt als door een bloemenkelkje. Wat rot is moet rot blijven.