Manhatten aan de Dommel

Een paar dagen geleden viel in het Financieel Dagblad het artikel te lezen: ‘Waarom lege winkels nooit meer winkels (moeten) worden‘, (FD.nl, 28 oktober 2020) van de hand van Lisa van der Velden. Een interessant artikel over de ontwikkelingen in Eindhoven, met leuke foto’s bovendien. Eén alinea licht ik eruit:

“Woontorens passen in de visie van Eindhoven, dat als een van de weinige steden voor hoogbouw in het centrum kiest. Het ‘hijskranenballet’ in ‘Manhattan aan de Dommel’ valt niet bij alle omwonenden in de smaak, maar kan wel de woningnood in de stad oplossen. Zeker nu Eindhoven zo in trek is bij expats. Op de Brabantse Brainport-regio komen knappe koppen uit de hele wereld af.“

De (verdichtings)visie wordt al als een vastgesteld feit gezien door de auteur. Dat is misschien voorbarig alhoewel de kans op een afwijzend raadsbesluit gering is. De auteur merkt ook terecht op dat onze stad als één van de weinige kiest voor hoogbouw in het centrum. Van der Velden heeft haar huiswerk goed gedaan want voor zover ik heb kunnen achterhalen is er buiten Rotterdam geen enkele stad waar een kolosseninvasie zo wordt ingepland als in onze binnenstad. Een klein verschil is natuurlijk dat Rotterdam geen binnenstad meer had.

Kranendal
In een parallelle dimensie wordt in het Eindhovens Dagblad melding gemaakt van reuring waar torenminnende Eindhovenaren haast niet op kunnen wachten: ‘Dringen op bouwplaats Lichthoven bij station Eindhoven‘, ( ED.nl, 31 oktober 2020 ). Om verwarring meteen maar te voorkomen: het gaat hier om een locatie bij Eindhoven Centraal en niet bij één van onze andere stations.

Michel Theeuwen meldt dat het dringen wordt, maar dat gelukkig alles goed komt want de betrokkenen zijn nu al aan het overleggen om ervoor te zorgen dat de bouwkranen elkaar niet in de weg staan. Ik kan persoonlijk niet wachten op de prachtige kiekjes van de kranendans tegen de achtergrond van oranje/roze ochtendluchten. Het is immers maar goed dat diezelfde ochtendluchten straks nog ergens terug te vinden zijn; dan maar digitaal.

Vesteda-toren inclusief groengecamoufleerde dode iconische plint – Foto: Rien Valk

Timelapse
Ook is het een kwestie van tijd voor er prachtige filmpjes op youtube te zien zijn waarbij we versneld kunnen zien hoe de ene etage op de ander wordt gestort (geen vrees, ik doel op het vloeibare beton). Prachtig om, meestal vanuit een kraan, te zien hoe de ene laag de andere opvolgt tegen een achtergrond van de veel te platte pannenkoek die Eindhoven eigenlijk is.

Dat zou eigenlijk iedereen moeten kunnen beleven, maar dat zal gezien de toekomstige prijskaartjes van de ‘woningen’ niet lukken. We lossen namelijk het rekensommetje van de woningnood wel op door hutjes te stapelen, maar de feitelijke nood duurt voort zolang we de nieuwe hutjes zelf niet kunnen betalen. Maar, geen nood, zo valt in het FD te lezen:”…Zeker nu Eindhoven zo in trek is bij expats. Op de Brabantse Brainport-regio komen knappe koppen uit de hele wereld af.”, weet u nog?

Eindhoven torent in de binnenstad
‘We gaan iets nieuws doen…’, dát moet iemand in het Eindhovense Stadhuis een aantal jaar geleden gedacht hebben. Gedacht, maar niet gezegd en daar is een reden voor. Deze zin is berucht omdat wijlen Jos Staatsen er een betaalde sportzender mee introduceerde. We schrijven 1996 en aan het woord is Staatsen als voorzitter van het sectiebestuur betaald voetbal van de KNVB. Hij introduceert een betaalde sportzender: Sport 7. En niet met de minsten aan zijn zijde.

Supervisor
Met John de Mol als zendersupervisor kon het avontuur niet stuk. Er waren goede afspraken gemaakt tussen de zender en de KNVB. Gestart zou worden met een opstartperiode waarin alle Nederlanders bij aanvang met een kabelaansluiting gratis Nederlands voetbal konden kijken. Daarna zou voor 2 gulden per maand het aanbod beschikbaar blijven. Wie de medewerkers van toen oplepelt ziet onder andere Wim Kieft, Koos Postema en zelfs Theo van Gogh.

Het werd geen succes, ondanks ’the magic touch’ van zendersupervisor John de Mol die het later opnieuw probeerde met Talpa/Tien en recenter met SBS6. Waarom? Omdat de mensen gewend waren aan samenvattingen bij Studio Sport enerzijds en niet echt zaten te wachten op een volledige weergave van NAC tegen MVV. De doodsteek bleken de betaald voetbalclubs die tegen de zin van de KNVB niet wilden dat wedstrijden live werden uitgezonden uit vrees voor lege tribunes.

Niet helemaal nieuw
Wanneer we de parallel trekken naar het hoogbouwoffensief dat onze stad op dit moment als een tsunami dreigt te overspoelen zijn er lessen te leren uit het verhaal van Sport 7. Het kranendal dat op het punt staat te beginnen vraagt een aanzienlijke veranderbereidheid van iedere Eindhovenaar die het laagbouwkarakter van de binnenstad in zijn DNA heeft zitten.

Je kunt die vastgeroeste zielen wel als nodeloos conservatief wegzetten met een opiniestuk in het Eindhovens Dagblad maar daarmee verander je nog geen mening. De KNVB deed het bijna 25 jaar geleden door de StudioSport-liefhebbers, hun behoeften en hun portemonnee te negeren. Nu gebeurt in Eindhoven hetzelfde.

Nood aan woningen, maar wat voor woningen?
Staatsen vroeg het John de Mol, Torunoglu vraagt het Winy Maas. Maar er ligt een grondig uitgevoerd woonbehoeftenonderzoek van Companen in een gemeentelijke lade. Een onderzoek dat in opdracht van diezelfde gemeente werd uitgevoerd en waaruit blijkt welke woonwensen in Eindhoven leven. Daaruit blijkt een beperkte behoefte aan appartementjes die in geen enkele verhouding staat met de bouwimpuls die onze stad nu opgedrongen krijgt.

Betaalbaarheid
We kunnen er lang en breed over praten, maar het merendeel van de geplande woningen in de woontorens is voor velen onbetaalbaar. De stip aan de horizon van de wethouder (30% sociale huurwoningen) werd vanuit de Eindhovense VVD zelfs onzichtbaar verklaard: “Twintig procent is overeengekomen en daar hou ik de wethouder dan ook aan.”, zo liet Tom Meylink duidelijk weten in één van de digitale bijeenkomsten.

Een flat vol betaalbare woningen –  Foto: Rien Valk

En daarmee verdwijnt Torunoglu’s eerste kwalitatieve eis nagenoeg: woningen voor iedereen. De projectontwikkelaars zetten inmiddels hun joker in door het recht op te eisen van de levendige plint ook een dode plint te mogen maken. Stokpaardje twee is daarmee ook al uitgehinnikt. 

Eindhoven is de risicodrager van Sport 7 XL
Het grootste risico dat de sportzender van De Mol en Staatsen liep, was dat het geld kostte bij gebrek aan succes. In de tobdagen ging het om een slordige 400.000 gulden per dag; laten we zeggen zo’n 150.000 hedendaagse eurootjes. De verliezen werden genomen door verschillende partijen maar niet door de kijkers. En daar zit een groot verschil met de Eindhovense situatie.

“We gaan iets nieuws doen…”

Want mis gaat het. Bij John de Mol maar ook met hersenspinsels van Winy Maas. Als de Eindhovense gemeenteraad straks besluit akkoord te gaan met de verdichtingsvisie brengt het daarmee niet het voortbestaan van projectontwikkelaars of bouwfirma’s in gevaar maar de financiële gezondheid van onze gemeente. En die lijkt nu top, maar dat komt door het prednisoninfuus dat vanuit Den Haag de artikel 12 status effectief voorkomt: de Brainport Envelopjes. U weet wel, waardoor de gemeente wel geld krijgt maar er alleen maar naar mag kijken.

In ruil voor een prachtige grondprijs op de korte termijn krijgen marktpartijen van de gemeente een carte blanche voor hun risicovolle ondernemingen. En dat terwijl we in een onzeker en risicovol tijdsgewricht leven waarin we prudent te werk zouden moeten gaan bij het plannen van hoogbouwprojecten. Dat zijn we ook aan toekomstige generaties Eindhovenaren meer dan ooit een verplicht. 

Over tien jaar
Wethouder Torunoglu rest bij één of meer toekomstige bouwmislukkingen een moreel appèl, net zoals zijn Rotterdamse collega Dennis Tak inzake De Markthal. De kudde-immuniteit van de vastgoedondernemers voor een dergelijke oproep is inmiddels bekend, het logisch gevolg ook: de risico’s blijven voor de gemeente. Daaraan heeft de wethouder met de plint van District E inmiddels ook al aan mogen ruiken.  

Over tien jaar zal Winy Maas uitgekost blijken, net als Sjoerd Soeters nu. En Yassin Torunoglu luistert tegen die tijd misschien wel echt naar mensen met een andere visie. Als burgemeester van een andere stad, een jongere Aboutaleb, of in de landelijke politiek.

Voor opgroeiende Eindhovenaren is een langer verblijf van de huidige wethouder in de lokale politiek niet langer noodzakelijk. Die die zullen de nieuwe woningen niet kunnen betalen en dus wegtrekken. De woningnood wordt door de wethouder aldus effectief verkleind. Krijgt John de Mol toch gelijk: Holland’s got talent.