Port Brainless: de raadzaal als een stille idylle
In het hartje van de prachtige Brainportregio ligt Eindhoven, het zenuwcentrum van de geplande industriële ontwikkeling van een gedroomde hoogtechnologische metropoolregio. De politiek verantwoordelijken zijn veelal van linkse signatuur en dromen van verticale gemeenschappen, afdreiging van autobezit en afwezige overlast door inclusieven, verwarden en economische gelukszoekers met een goede opleiding. Het feest is allesomvattend maar kent, behalve een geëxplodeerde huizenmarkt, één nadeel: van een democratische balans is in meerdere opzichten allang geen sprake meer.
Transparantie?
Aan de basis van het failliete politieke systeem ligt de absolute ondoorzichtigheid van politieke besluitvorming. Anders gezegd: er is geen écht kritisch geluid van de vrije pers, noch van de oppositie in de gemeenteraad omdat er simpelweg onvoldoende informatie wordt vrijgegeven. Dat laatste ligt niet alleen maar aan de zittende coalitie, maar komt vooral door haar (financiële) verwevenheid met de stichting Brainport. Dit ongekozen orgaan bepaalt in veel gevallen hoe geldstromen worden gelabeld. De vrijheid van de gemeente Eindhoven om de Brainportbudgetten naar eigen inzicht aan te wenden is tot een minimum beperkt. ‘So what?’, zou je kunnen denken…
De raad van zestien
Vijftien leden en één voorzitter vormen de club slimme mensen van de stichting Brainport. Geen enkele ervan is gekozen, nog minder hebben er ooit iets voor gevoeld om volksvertegenwoordiger te zijn. We hebben het over burgemeesters van de grotere gemeenten, voorzitters van college van besturen van grote onderwijs en/of onderzoeksinstituten en topmensen van bedrijven als ASML, SIMAC, AEE en VDL. De high tech industrie vertegenwoordigt het gehele bedrijfsleven. Dit is geen nieuws, want dit orgaan kent al jaren een soortgelijke samenstelling en ook de machtspositie is niet nieuw. De drijfveren zijn: meer inwoners, meer studenten, meer personeel en meer omzet.
De controlerende macht is opgeknoopt
Waar Eindhoven steeds meer last van begint te krijgen, is dat het saaie stadskarakter steeds duidelijker wordt verruild door onverschilligheid. De afwezigheid van een kritische houding begint bij het Eindhovens Dagblad, al mag je de vraag stellen in welke mate de krant nog toegang heeft tot gemeentelijke informatiebronnen. Het hele gemeentehuis kan een etage lager als je alle (ingehuurde) communicatiemederkers zou schrappen.
De echte knoop zit ‘m in de raad. De informatiestrategie van het college en voorgekauwde geldstromen maken oppositie voeren onmogelijk. Ook als de oppositie bedoeld is om een plan beter te maken voor de burgers van Eindhoven. Gelatenheid troef, zo lijkt het, maar vaak heeft een raadslid of fractie geen of beperkt zicht op alle relevante factoren en beweegredenen. Dat is geen toeval, maar het gevolg van strategisch gekozen informatievoorziening.
Een praktijkvoorbeeld
Recentelijk schreef ik een stuk over de verdrievoudiging van de kosten van zwembad De Tongelreep. Toen ik de laatste letter van dat artikel intikte, vroeg ik me af hoe een zwembad van rond de twintig miljoen kon uitgroeien tot een kostenpost van meer dan 66 miljoen euro zónder enige politieke weerstand. Gezien bovenstaande is dat zo raar nog niet: de rol van de raad is gereduceerd tot die van de burger met inspraak. Net als de burgers in Eindhoven mag zij haar zegje doen. Niet meer, niet minder. Niet gevoed met alle feiten, maar strategisch geïnformeerd naar het adagium ‘Brainport is goed voor iedereen’. Dezelfde stoplap waarmee ook burgerkantekeningen telkens worden weggewuifd. Dat is een vooroorlogse dwangratel waar we in Eindhoven heel snel vanaf zouden moeten, bijvoorbeeld omdat het leidt tot dwaalpraktijken als de nieuwbouw van De Tongelreep.
Maar er is een belangrijker reden om ‘Brainport is goed voor iedereen’ minder in te zetten: we slaan daarmee burgers, kiezers en raadsleden lam. Dat is het laatste wat je in een slimme regio moet willen.
Hoi Bob, in ben benieuwd op basis van welke informatie je constateert dat de gemeenteraad te weinig informatie heeft en/of er informatie niet beschikbaar is waardoor de raad niet op een juiste wijze zou functioneren. Is dat wat de raad zelf ook ervaart? Heb je gesproken met raadsleden? Heb je inzage in alle stukken? Heb je harde bewijzen? Je benoemt zaken en beschuldigt zelfs maar het ontbreekt eigenlijk volledig aan bewijzen. Of gaat het er meer om dat je het eigenlijk gewoon oneens bent met de besluiten van de raad?
Beste Michel.
Bob schrijft dit waarschijnlijk met een reden. Toevallig hebben verschillende raadsleden, onafhankelijk van elkaar mij een aantal keren, voorbeelden genoemd, waarbij het onmogelijk voor hen was, zich inhoudelijk of procesmatig door dossiers te kunnen lezen, etc.
Daarom hebben zij anders gestemd dan ze nu zouden doen, zeiden ze. Het ging hierbij om vastgoed- en grond/gebiedsonteikkelingsdossiers. Cultuurdossiers, maatschappelijke zorgdossiers. Een breed scala dus.
Ook de ondersteuning aan raadsleden laat te wensen over.
Raadsleden krijgen bij belangrijke onderwerpen, 36 uur van tevoren de informatie toegestuurd. “Dan is het dus bijna niet mogelijk, eigenlijk onmogelijk, om tot een goede oordeelsvorming te komen.”
Partijen aan de zogenaamde linker- en rechterzijde hebben mij dit gemeld.
De uitwerking van deze vorm van besluitvorming zie je later terug in de implementatie, exploitatiefase. Die wordt vaak niet stabiel.
De gemeente, college zou deze vorm van werken moeten aanpassen, zeiden raadsleden mij. Het is echter een methode die ervoor zorgdraagt, dat “moeilijke onderwerpen” niet goed worden doorgesproken, “doorgekauwd”, met alle gevolgen van dien.
Waarschijnlijk gaan we ook de komende jaren hiervan een aantal dossiers terug zien komen zeiden Raadsleden mij ook. Simpelweg omdat de inhoud onvolledig is, en dit maatschappelijke-/financiële gevolgen heeft.
Hoi Pjotr, bedankt voor je toelichting. Goede besluitvorming is inderdaad heel belangrijk. Ik denk wel dat het vooral aan de raad zelf is om aan de bel te trekken. Overigens vraag ik me geregeld af of de dossiers voor de raad niet veel te ingewikkeld zijn geworden. Je bent als raadslid toch in de meeste gevallen helemaal niet kundig genoeg om alle ins en outs van dossiers te doorgronden. Zelfs als je de tijd zou hebben is dat lastig maar ook dat is een issue want de agenda zit overvol. De raad zal daarom altijd afhankelijk zijn van, en moeten afgaan op, de adviezen en conclusies van specialisten. Wat dat betreft heeft wat mij betreft de raad meer een functie om te borgen dat het juiste proces is doorlopen dan dat ze inhoudelijk ergens wat van vindt. Behoudens de principiële en fundamentele punten natuurlijk.
Op landelijk niveau is dit ook zo. In 99% van de gevallen heeft de kamer geen idee wat er feitelijk in nieuwe wetten staat en hoe deze in werkelijkheid gaan uitpakken. Een kamerlid heeft simpelweg de tijd niet om maanden in een dossier te duiken. Ze gaan vooral af op adviezen van specialisten (CPB, ambtenaren, eigen wetenschappelijke bureaus etc). Nou ja, de goede partijen althans 😉
Zorgelijke post….
Een aantal jaar geleden was het niet, goed voor iedereen,, Het was,, goed voor de stad,, Niet gedefinieerd wat de stad was, of wat goed was, maar de bouwers zaten bij de rechters, de gemeente namens de bouwers bij de Raad v State, en een ding was duidelijk; bewoners wisten niet wat goed voor de stad was. Sterker, bewoners waren niet goed voor de stad. Het wordt nu mooier gezegd, een graatje mooier, maar de basis is eender.
Bah
Dank je wel Bob voor je artikel. Je hebt helaas helemaal gelijk. Wat er nu gaat gebeuren is ‘simpel’.
1. Binnen en buiten het stadhuis zal men er alles aan doen, om dit artikel en de diverse boodschappen die hierin zitten, dood te zwijgen. Ook het ED zal zwijgen.
En daar zal men met elkaar in slagen, totdat er een keer een vorm van een opstand komt.
Het woord opstand moet je niet te letterlijk nemen – hoop ik -, maar de dijk gaat een keer breken.
En we weten dat de dijk op veel plekken heel zwak is, maar ook dat wordt ontkend.
2. Zoals je eigenlijk schrijft, kun je de gemeenteraad afschaffen.
Dat zou een verademing zijn. Stuur de gehele Raad gewoon naar huis.
Ambtelijk wordt alles nu zo voorbereid, dat de politieke discussies er niet zijn in dit gremium, of zo marginaal zijn, dat je deze goed bedoelde politici beter – wel doorbetaald natuurlijk – naar huis kunt sturen. “Dat is beter voor het gemeentelijke ‘project’ (uitvoering)proces, zodat men gewoon helemaal zonder toetsing en beheersing, kan blijven aanklooien…
3. Iedereen die denkt dat jij ‘een boze burger bent, die naargeestig schrijft…’, zou eens een wandeling door Eindhoven moeten maken.
Beperk je dan alleen eens tot de binnenstad.
De binnenstad van Eindhoven ligt er kapot en verwaarloosd bij. Het lijkt wel een militair oefenterrein.
Kapotte straatdelen. Vuil, vuilnis en nog meer zwerfvuil en graffiti. Slecht onderhoud groen, voor zover dit aanwezig is.
Diverse leegstaande gebouwen, helemaal boven winkels maar ook leegstaande verouderde kantoren. Panden die zijn verkamerd, waar activiteiten plaatsvinden, waarop eigenlijk moet worden ingegrepen. Maar handhaven gebeurt marginaal in deze stad. Dat is de bestuurlijke afspraak..
En dan die glimmende zwarte patserbakken uit de Kruisstraat omgeving die knallend over de Vestdijk komen om verderop nog een wheelie te maken in de wijken….
Kapperszaken, nagelstudio’s, telefoonreparatiewinkels, administratiekantoren, zorginstellingen, horecazaken die nooit een rendement kunnen halen, etc., etc..
Dan hebben we het nog niet over de vele zwervers, dak- en thuislozen…
Bekijk het winkelend publiek, hoe het publiek erbij loopt. Kijk de mensen eens aan, in hun ogen. Je zal ervan schrikken. Het gevoel van ‘gejaagd door de wind’ of ‘leegte’, zal je bekruipen.
Dit alles zijn thermometers. Signalen waardoor je ziet wat er aan de hand is..
Eindhoven is in een sneltreinvaart aan het verarmen.
Om dit proces echt bij te sturen, hebben we een gemeenteraad, stadsbestuur en ambtenarij nodig die dit onderschrijft. Alleen dat is het begin om ’te kunnen gaan functioneren met elkaar’.
Dit ‘functioneren’ begint, bij het bieden van ruimte om vrij kritisch, opbouwend te kunnen werken. Ruimte te bieden voor alternatieven. Harde keuzes te gaan maken en te prioriteren.
Deze cultuur verandering zit er nu alleen niet in. Deze stad kent een cultuur van handjeklappen. Met o.a. onze – gesubsidieerde – Brainport bestuurders, als sluitstuk van deze cirkel.
En de cirkel zal eerst kapot moeten gaan voordat er een verandering komt.
Waarvan we weten dat dit gaat gebeuren. En waarschijnlijk in een soort pijnlijke slow-motion. Heel naar voor de inwoners en deze stad. Sterkte allemaal en heel veel succes op het Stadhuis en de directiekamers.
Weer een mooie en duidelijke bijdrage Bob! Je hebt opnieuw geconstateerd dat beide instellingen — op z’n zachtst gezegd — niet democratisch zijn; althans, de democratische controle ontbreekt.
Zie ook het uitgebreide artikel van Jaap Breugel en de reacties daarop:
https://dse.nl/brainport-en-metropoolregio-aan-het-eind-van-de-houdbaarheidsdatum/
Resteert de vraag: wat doen we eraan om dat te veranderen?
Zou “Voor Ons Nederland” of een soortgelijk Brainport initiatief hierbij kunnen helpen?
Fijn dat we van jou wel een kritisch geluid horen, Bob. Eindhoven is geen besloten vennootschap, maar daar lijkt het in sommige opzichten soms wel op. Dat men in Nederland om één of andere reden geen fatsoenlijke begrotingen kan maken, blijkt natuurlijk niet alleen uit jouw vorige bijdrage. Wat er bij de renovatie van het Binnenhof gebeurt, is natuurlijk ook schandalig.
Met vriendelijke groet,
Jeroen