Wordt Eindhoven Dubai aan de dommel?

De aangepaste Eindhovense Verdichtingsvisie Binnenstad komt in de Raad. De messen zijn geslepen, op de valreep lezen we opiniestukken en er was een digitale inspraakdiscussie. De kritiekstorm en de coronacrisis hebben niet geleid tot een bezinning op alle hoogstedelijke en iconische fratsen die Eindhoven op zich af ziet komen.

Dit is toch hoog genoeg? – © Foto Rien Valk (klik in de foto voor een grote versie

Alternatieven
Wethouder Torunoglu neemt nauwelijks gas terug. Alternatieven zijn niet serieus onderzocht. We stomen door. De bouwers popelen om de lucht in te gaan.
Eindhoven is eigenlijk best goed op weg. De voorbeeldige stadsvernieuwing van Woensel West, Stratum en Lakerlopen, het NRE-terrein (nog zonder hoogbouw), de verschillende Strijpen, om maar eens wat te noemen. Chapeau Yasin! En de succesvolle vergroening van de openbare ruimte. Mooie ontwikkelingen die een aangename woonomgeving opleveren. Nu de Gender nog open. Dat is Eindhoven: een hoogstedelijk voorzieningenniveau, maar zonder de onrust en stress die veel andere grote steden kenmerkt. En met een klein, maar gezellig centrum, waar iedereen zich thuis voelt.

Over de top
Daarom is het des te vreemder, dat dit kleine centrum ten prooi dreigt te vallen aan een over-de-top hoogbouwwoede, die enorm afbreuk zal doen aan de Eindhovense menselijke schaal en maat. Bas van Stokkom toonde het al op de inspraakavond: het plaatje op blz 47 van de Verdichtingsvisie illustreert precies de ontwrichtende werking van onbesuisde hoogbouw. Willen we dit echt? Een soort imitatie-Rotterdam, maar dan zonder de ruimte die zulke gebouw nodig hebben.
De opdeling in Binnenstad, Emmasingelkwadrant en Stationsgebied maakt de discussie diffuus omdat onduidelijk is hoe de hoogbouw over het centrum verdeeld kan worden. Heldere plaatjes die de ruimtelijke impact illustreren zijn schaars, we zien wat vlekken op de kaart. Heel moeilijk om je een voorstelling te maken, niet alleen voor de Raadsleden. De ruimtelijke impact van de hoogbouw zou straks voor velen wel eens een pijnlijke verrassing kunnen worden. Het wordt hoog tijd voor een begrijpelijke presentatie over wat er op ons af kan komen op de verschillende hoogbouwlocaties, in het hele centrum!

Suikerklontjes
De visie staat vol met mooie doelstellingen en vrolijke plaatjes, maar als je de eufemismen (“suikerklontjes”, Brainportlaag) vertaalt in beton, dan slaat de schrik je om het hart. Alsof het mogelijk zou zijn, de mooie doelstellingen te verenigen met de gigantische hoeveelheid beton die boven de Ëindhovense laag” kan worden gerealiseerd. Bouwen in hout en daarmee CO2 opslaan, daar lezen we niks over. Wel over openbare aaneengeschakelde groene daktuinen, haast letterlijk luchtfietserij. Kennelijk is men beducht voor reusachtige miskleunen die bij 120 en 160 meter kunnen ontstaan; discutabele regels voor situering van massa’s moeten die voorkomen. Dat kan best werken in een weiland, of in de spoorzone, maar toch niet in onze binnenstad. Je kunt best hier en daar wat op zetten, maar het brutalisme in de Visie gaat veel te ver. Als je hoogbouw wil, doe dat in de spoorzone!
Door de situering van hoge torens aan de rand van de binnenstad krijgen de naastliggende woonwijken de volle laag, en zal het woongenot onherstelbaar veranderen. Zo wordt op het VDMA terrein, zo’n beetje tegen de achtertuinen van de Tramstraat, een toren van 100 meter hoog neergezet. Ik zat in een hoogbouwdebat waar alle betrokken ontwikkelaars, bouwers en wethouder er van overtuigd waren dat de Tramstraatbewoners blij zijn met dit plan. Ze mochten immers kiezen. Ja, uit 3 hoogbouwplannen. En ze krijgen er een stadsbos bij cadeau. Wat een aanfluiting. Al wordt het nog zo’n mooie toren, de buurt is zijn schaal en privacy kwijt. Moet je maar niet in het centrum willen wonen. Waar alle etages boven winkels bijna leeg staan. Doe daar eerst iets mee!

Conservatief
Is het conservatief om te streven naar andere vormen dan de nu voorgestelde platitudes als hoogbouw XXL, iconische torens, hoogstedelijke skylines. Dacht ik niet. We hebben prachtige iconen, waarom moeten die hoog zijn? Laten we van het Stadhuisplein een subtiel pareltje maken, passend aan de Dommel en bij het historische centrum. Dat kan prima in de “Eindhovense laag”, of een combi met wat hogers.
En dan corona: De wereld staat op zijn kop en dat zal impact hebben op de manier waarop wij onze steden inrichten. In hoeverre is hoogbouw verenigbaar met toekomstige pandemieën? Hoe houd je in 1,5 meter afstand in de lift? Worden de bovenste 50 verdiepingen onbereikbaar? Wil je maanden opgesloten zijn in je kippenhok op 40 hoog? Het biedt ook kansen: als thuiswerken het nieuwe normaal wordt, dan kunnen veel kantoren omgebouwd worden tot woningen. Dat scheelt al gauw een paar torens. Laten we deze nieuwe ontwikkelingen meenemen en ons nu niet vastpinnen op deze onvoldragen visie. En graag een integrale benadering voor het hele centrum.

Kennen ze hier in woensel de verdichtingsvisie ook? Foto: Rien Valk

We kunnen veel kanten uit met de binnenstad van Eindhoven. Voor mij graag een toekomst, die de huidige schaal niet vermorzelt en die ons niet opzadelt met de rare flaporen die onze supervisor voor het Stadhuisplein heeft bedacht! Dubai aan de Dommel is een slecht idee. Het kan zoveel leuker en intelligenter.

Jaap Margry
Eindhovenaar en stedenbouwkundige