De man van nog eens 6 miljoen – Part II

In een eerder stuk beschreef ik mijn verbazing over een bedrag van 6 miljoen euro dat door wethouder Steenbakkers (onderwijs) voor één school wordt vrijgemaakt. Het is dan ook de allerbelangrijkste school van heel de stad: de Internationale School Eindhoven (ISE). De expatmagneet, een Internationale School is voor veel expats een voorwaarde voor vestiging, is een zeer kostbare aangelegenheid. Maar, zo weten we van andere kostenoverschrijdende Eindhovense projecten, we trekken er lering uit.

Terug in de tijd
In april 2015 bleek dat door een rekenfout van Rebel Group een gaatje was ontstaan in de begroting van de nieuwe ISE. Rebel Group had alles mooi doorgerekend maar ergens een plus en een min juist andersom ingevoerd in de berekeningen en dan gaat het mis. De verwachte schade: 12 miljoen euro. Bijkomend probleempje: ook bij Deloitte had de controller zitten pitten (en bij de gemeente zelf was evenmin tijdig een alarmbelletje gaan rinkelen).

Garantstelling
In eerste instantie werd gezocht naar meevallers die de berekeningen positief zouden kunnen beïnvloeden. Die werden al gauw gevonden aangezien gerekend was met een te hoge energieprijs die in de praktijk dusdanig laag bleek dat er in het rekenmodel al snel een paar miljoen werden teruggewonnen. Het gat dat uiteindelijk overbleef bedroeg ongeveer 3,5 miljoen euro. Geen nood: gezien het feit dat ISE onderdeel uitmaakt van de zeer ‘solvabele’ Stichting Primair en Voortgezet Onderwijs Zuid-Nederland (SPVOZN) was er snel en breed groen licht voor een gemeentelijke garantstelling. De enige partij met bedenkingen was de Brede Beweging Linksom (BBL), ofschoon ook GroenLinks aan wethouder Depla (PvdA) nog eens vroeg of het geen te groot risico zou zijn. Tot 2023 zat het allemaal snor, aldus de wethouder, daarin gesteund door Arnold Raaijmakers (eveneens PvdA).

Aansprakelijkheid
De garantstelling werd uiteindelijk onder voorzitterschap van burgemeester Van Gijzel formeel goedgekeurd, waarbij BBL als enige tegen stemde. Dat was in 2016. Nadat de gemeente Eindhoven zowel de Rebel Group als Deloitte in 2015 overigens nog aansprakelijk had gesteld. Interessant is dat er van meet af aan al sprake was van een grote kans op een minnelijke schikking tussen de eisende partij en de beide externe verantwoordelijken. De reden voor die mildere strategie was tweeledig: a) het geheel wat doorgerekend moest worden was wel héél erg complex en b) gaandeweg het bouwproces ging de oorspronkelijke aannemer failliet. Na de meldingen over de aansprakelijkheid bleef het stil. Of en hoe de gemeente gecompenseerd werd is (nog) niet te achterhalen.

Mooie oplossing
De garantstelling die voor 6 tot 8 jaar moest helpen de Internationale School te kunnen laten draaien was in de ogen van alle betrokkenen een prima oplossing. De 1100 tot 1500 leerlingen zouden prima onderwijs tegemoet kunnen zien in een prachtig mooi gebouw. Maar inmiddels zijn we nog geen 5 jaar verder en pompt ditmaal CDA-wethouder Steenbakkers opnieuw twee keer 3.000.000 euro in deze ene onderwijsinstelling. Bij mijn weten overigens zonder meningsvormende vergadering.

Zelfde probleem, twee keer opgelost?
De wethouder legt het afgelopen zomer in het Eindhovens Dagblad als volgt uit:  ,,Het gaat hierbij om een ongelofelijk ingewikkelde constructie, die destijds nodig was om de nieuwbouw van de school te kunnen realiseren. Maar achteraf gezien was het niet verstandig daaraan te beginnen. Als je een dik pak papier nodig hebt om alles uit te leggen en juridisch dicht te timmeren, dan doe je in mijn optiek iets niet goed.” (ED.nl, 26 augustus 2020). In De Krant wordt niet gemeld dat de problematiek eigenlijk dezelfde is, als die in 2015 speelde.

Wie de meningsvormende vergadering van 19 april 2016 terugkijkt kan eenvoudig concluderen dat die zes miljoen van wethouder Steenbakkers geen probleem zullen vormen. De kranen gaan makkelijk open.

De vernieuwde Vestdijk met busbaan – Foto: Rien Valk

Breder perspectief
“Er valt wat te leren uit dit alles.” Wethouder Depla zei het in 2015 al en hij krijgt ook nu nog gelijk. Het dossier omtrent ISE laat opnieuw zien dat je als gemeente de kluif tussen je kaken geschoven krijgt als dingen mislopen. Niet de Rebel Group, niet Deloitte, niet SPVOZN maar onze gemeente trekt opnieuw de portemonnee. Dat trekken van de gemeenschapsbeurs bij tegenvallers is een terugkerend fenomeen, met als meest recente voorbeeld de reconstructie van de Vestdijk. 5,7 miljoen euro meer zijn we kwijt door overhaast en met roze bril te werk te gaan. De troosteloze Geldropseweg laat de gevolgen zien.

De Geldropse weg in afwachting van renovatie en vergroening – Foto: Rien Valk

Behoedzaam
We moeten ons realiseren dat de ambitieuze omvang van projecten ook bepaalt hoe groot de financiële risico’s voor onze gemeente zijn en dus voor ons allemaal. Er is een verschil tussen visie en realisatie. De geringe gemeentelijke reserves maken dat we in Eindhoven zeer zorgvuldig moeten omgaan met onze stadstoekomst.

Opdat het klinkt alsof het blinkt…

Prudent
Noem het behoedzaam of, zoals het Eindhovense stadsbestuur meestal zegt: ‘prudent’. Dat woord valt inmiddels bijna wekelijks op te tekenen vanuit het stadhuis maar ernaar handelen doet het college slechts selectief. Dat is een achilleshiel die niet zomaar door een 3D-geprinte kunstpees kan worden vervangen, ook niet in de slimste regio ter wereld. De rekening wordt in sommige gevallen zelfs twee keer bij de Eindhovense belastingbetaler neergelegd. Heel prudent!

Naschrift:

Wie denkt dat het steeds maar om eenmalige bijdragen gaat komt bedrogen uit. Bij de vergadering van april 2016 valt ook een lijstje terug te vinden van de griffie met aanvullende regelingen die de problemen met/van ISE moeten verlichten: