Gemeente Eindhoven: méér bouwen = goed project met geld

We willen huizen bouwen

Wie doen er allemaal mee met de Eindhovense stadsontwikkeling en hoe werken die lui eigenlijk samen. Wat willen ze sámen bereiken en wat zijn de individuele doelen? Waar zit de flinterdunne lijn tussen goede samenwerking en elkaar het vel over de oren halen of, nog erger: té goede samenwerking? Wie let erop dat die lijn niet wordt overschreden?

Eerst maar eens een paar stereotypes beschrijven, met hier en daar wat karikature trekjes. Dat is om het verhaal duidelijker te maken en niet om een groep belachelijk te maken.

Stereotype “POLITICUS”

Een politicus moet zichzelf onsterfelijk gemaakt hebben binnen vier jaar, want dat is de tijd tussen twee verkiezingen. Dus die wil iets moois en iets groots neerzetten. De politicus hoeft dat niet zelf te betalen, want hij mag met gulle hand het geld uitgeven dat Burger-de-Belastingbetaler morrend bij elkaar geharkt heeft. De vorige wethouder van huisvesting, hoe heet hij ook alweer, ik kan even niet op zijn naam komen, wilde onsterfelijk worden met de Hoogbouwvisie. Tientallen flats van 160 meter hoog binnen de Ring, dat was de toekomst! Gesteund door de hoogbouwlobbyclub EHVXL werd een groots en meeslepend ontwerp opgetuigd waarmee de skyline van Eindhoven eindelijk kon wedijveren met die van Rotterdam! Daar is tot nu toe helemaal niks van terecht gekomen. Veel tijd is verloren gegaan en de ‘sweet spot’ van lage rentes is gemist. De huidige wethouder moet nu sleuren en trekken en geld gooien om toch nog wat opgestart te krijgen.

Samengevat: Politici denken in problemen en hoe ze die met belastinggeld kunnen oplossen. In dit geval: de nieuwbouw van huizen voor mensen in Eindhoven faciliteren.

Stereotype “ONDERNEMER”

Ondernemers handelen voor eigen rekening en voor eigen risico, waarbij de bank zorgt voor het noodzakelijke werkkapitaal. Een projectontwikkelaar van een groot woongebouw kan zomaar 200 euro tot 300 miljoen euro moeten voorschieten, dus een paar procent winst is best leuk. Een paar procent verlies moet je niet te vaak hebben, want dan gaat de bank dwarsliggen. Trajecten van een jaar of tien voordat je investering misschien geld begint op te leveren is normaal. Als je onderweg merkt dat je niks kunt verdienen dan pak je het verlies en stop je gewoon met het project en begin je elders met iets anders. Motto: Niet te lang aan dode paarden blijven trekken. Het ‘mooie plannen kerkhof’ groeit.

Samengevat: Ondernemers gokken met hun eigen geld en zoeken mogelijkheden waarmee ze hun winst kunnen maximaliseren. Punt.

Stereotype “ARCHITECT”

Architecten zijn de ‘kunstenaars’ in het gezelschap. Althans, dat vinden ze zelf. De architect is er op uit om een bijzonder gebouw te ontwerpen waarmee hij zijn collega-architecten kan imponeren. Liefst iets wat nog nooit is bedacht of iets wat de wetten van de zwaartekracht tart. Wat de toekomstige bewoners ervan vinden is niet relevant, het moet voldoen aan het bouwbesluit. Wat het kost is helemaal geen punt, want de ontwerpwedstrijd moet gewonnen worden en dan praat je niet over geld. Als je de wedstrijd gewonnen hebt dan kun je later altijd nog hevig bezuinigen, maar de opdracht en de eeuwige roem zijn binnen. Zo nu en dan een beetje hulpeloos kijken en een ander de schuld geven en iedereen trapt erin.

Samengevat: Architecten vinden budgetbeperkingen maar vervelend want het belemmert de Artistieke Vrijheid.

Stereotype “BURGER”

Burgers zijn sukkels die belasting betalen en zo nu en dan mogen stemmen. Als ze gestemd hebben dan moeten ze hun bakkes dicht houden. Daarom probeert de politiek zo veel mogelijk buiten de publiciteit op te lossen zodat de burger zich geen zorgen kan maken. Tegenwoordig komt er toch te veel informatie naar buiten waar sommige Burgers toch wel een beetje boos over worden. Die gaan dan dwarsliggen als het nodig is. Dat gaat soms door tot de Raad van State, waarna de Burger de schuld krijgt dat het project is vertraagd. Ook is de Burger de koper of huurder van een huis in de stad.

Soms is de Burger onredelijk want hij wil én een huis én een auto én een tuin én geen overlast én minder belasting én én én. Samen willen de Burgers alles, terwijl de Politiek wel keuzes maakt.

Samengevat: De Burgers zijn de betalers van wat de Politici uitgeven en betalers van de huizen die ze kopen of huren van de Projectontwikkelaars en moeten verder eigenlijk niks willen.

Stereotype “ AMBTENAAR”

Ambtenaren willen zo goed mogelijk de wet uitvoeren en binnen die wet beleid maken om de politici te ondersteunen. Levertijd speelt geen rol, als het maar grondig wordt uitgevoerd. Zo wachten we al maanden op het voorlopig ontwerp van het Stadhuisgebied. Dat zou in het eerste kwartaal gepresenteerd worden.
Ambtenaren zorgen ervoor dat politici niet al te vaak olifantenpaadjes zoeken en zorgen dat geen zaken vergeten of overgeslagen worden. Als een landelijke politicus ‘woest aantrekkelijke regelingen’ aanbiedt aan de grootste stikstofvervuilende boeren dan kijkt de Rekenkamer met gefronste wenkbrauwen toe of er niet al te veel belastinggeld wordt verbrast. Hoop ik.

Samengevat: Ambtenaren nemen geen risico’s. Niet voor eigen risico en niet met het geld van een ander. Ze zijn niet voor niks ambtenaar geworden.

Stereotype “SAMENWERKING”

Om huizen te kunnen bouwen moeten alle bovenstaande partijen beter samenwerken. Het is niet goed als er één partij de macht heeft over de anderen. Dat vereist nogal wat inlevingsvermogen van de betrokkenen.
Als dat niet lukt dan krijg je soms een explosief mengsel en kun je de gevolgen zo uittekenen.

Onderneming-met-winstoogmerk Signify die zo veel mogelijk lampen wil verkopen en een argeloze wethouder die daar met beide benen intrapt. Diezelfde wethouder die een week later een paar miljoen naar een projectontwikkelaar gooit.

Een gemeente die vijftig miljoen dreigt over te houden en wethouders die dat willen uitgeven om nieuwbouwprojecten vlot te trekken, dus alle nog niet gestarte projecten liggen meteen stil.

Gewiekste zakenmannen tegen een omhooggevallen onderwijzer, nu minister, die in de krant zet dat er meer dan 200 miljoen klaar ligt om bouwprojecten toch door te laten gaan. Wie zou er winnen?

Soms gaat het ook goed: De projectontwikkelaar van de Caai heeft het spel netjes gespeeld en is dus nu aan het bouwen. Misschien kan hij nog uit de ruif van de overschotten van de gemeente meeëten bij de start van Caai 3 en 4. Anders heeft hij gewoon pech dat hij te vroeg is begonnen. De nette projectontwikkelaar is dan de sukkel van de club. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.

Samengevat: Samenwerking van bovenstaande stereotypes is een uitermate labiel evenwicht dat gemakkelijk kan ontsporen.

Stereotype “DEMOCRATIE”

We hadden een democratisch gekozen gemeenteraad, provinciale staten en 2e en 1e kamer die toezicht moeten houden op al te grote uitglijers, maar die college’s zijn bijna monddood en ongevaarlijk gemaakt. Dat kan niet. De wethouders van Eindhoven regelden te veel buiten de gemeenteraad om. Waarom gebeurt dit? Ook het oprichten van een BV door de Gemeente En Provinciale Staten om de transformatie van het Fellenoord te sturen is verdacht. Welke democratische rechten zijn daarmee weggegeven voor de komende dertig jaar? Wij weten het niet.

Samengevat: De democratische mechanismes van ‘checks en balances’ moet beter gaan werken om de bouwplannen in Eindhoven tot een goed einde te kunnen brengen.